Tạo tiền (Money creation) là gì? Cơ sở và ý nghĩa của việc tạo tiền

Hình minh họa. Nguồn: internationalmoneyreform

Tạo tiền (Money creation)

Định nghĩa

Tạo tiền trong tiếng Anh là Money creation. Tạo tiền là quá trình làm tăng cung tiền tệ của một quốc gia hay một khu vực kinh tế.

Người ta thường đề cập đến chức năng tạo tiền của các ngân hàng thương mại.

Cơ sở tạo tiền

- Khi hệ thống ngân hàng hai cấp đã được hình thành, các ngân hàng không còn hoạt động riêng lẻ mà theo hệ thống. Trong đó, ngân hàng trung ương giữ độc quyền phát hành giấy bạc ngân hàng và với vai trò ngân hàng của các ngân hàng. 

- Còn các ngân hàng thương mại chuyên kinh doanh tiền tệ trong mối quan hệ giao dịch với các doanh nghiệp và cá nhân.

- Với các chức năng trung gian tín dụng và trung gian thanh toán, ngân hàng thương mại có khả năng tạo ra tiền gửi thanh toán. 

Thông qua chức năng làm trung gian tín dụng, ngân hàng sử dụng số tiền vốn huy động được để cho vay, số tiền cho vay lại được khách hàng sử dụng để thanh toán chuyển khoản cho khách hàng ở ngân hàng khác và chỉ khi thực hiện nghiệp vụ cho vay, ngân hàng mới bắt đầu tạo tiền.

- Từ một khoản tiền ban đầu, thông qua cho vay bằng chuyển khoản trong hệ thống ngân hàng thương mại, số tiền gửi đã tăng lên gấp bội so với lượng tiền gửi ban đầu.

Khả năng tạo tiền của Ngân hàng thương mại phụ thuộc vào các yếu tố như: tỉ lệ dự trữ bắt buộc, tỉ lệ dự trữ quá mức, tỉ lệ giữa tiền mặt so với tiền gửi thanh toán...

- Mở rộng tiền gửi là chức năng vốn có của hệ thống ngân hàng thương mại, gắn liền với hoạt động tín dụng và thanh toán. Hay nói cách khác khi ngân hàng cung ứng tín dụng bằng chuyển khoản là nó tạo tiền và tăng lượng tiền cung ứng, khi thu nợ, lượng tiền cung ứng giảm xuống.

- Như vậy, lượng tiền giao dịch không chỉ là giấy bạc ngân hàng do ngân hàng trung ương phát hành, mà bộ phận chiếm tỉ trọng lớn là tiền ghi sổ do các ngân hàng thương mại tạo ra.

Ý nghĩa của việc tạo tiền

- Khối lượng tiền do các ngân hàng thương mại tạo ra có ý nghĩa to lớn, tạo ra những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của quá trình sản xuất kinh doanh, đáp ứng nhu cầu sử dụng tiền của xã hội.

- Việc tạo ra tiền chuyển khoản để thay thế cho tiền mặt là một sáng kiến quan trọng thứ hai của lịch sử hoạt động ngân hàng. Chính nhờ phương thức tạo tiền đã tiết kiệm được chi phí lưu thông và ngân hàng trở thành trung tâm của đời sống kinh té - xã hội.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Quản trị ngân hàng thương mại, NXB Tài chính)