Chuyển giao rủi ro (Risk transfer) là gì? Phân loại và đặc trưng

Hình minh họa. Nguồn: pionline

Chuyển giao rủi ro (Risk transfer)

Định nghĩa

Chuyển giao rủi ro trong tiếng Anh là Risk transfer.

Chuyển giao rủi ro là một biện pháp quản trị rủi ro theo đó rủi ro được chuyển cho các cá nhân, tổ chức, đơn vị kinh tế khác, ví dụ như các doanh nghiệp bảo hiểm.

Phân loại

(1) Chuyển giao rủi ro không qua bảo hiểm (Chuyển giao rủi ro phi bảo hiểm)

- Sự hình thành của các công cụ tài chính phái sinh đã cung cấp cho nền kinh tế thêm các biện pháp để quản lí rủi ro, về cơ bản thường có: các hợp đồng giao sau, hợp đồng hoán đổi lãi suất, và hợp đồng quyền chọn.

- Các công cụ tài chính phái sinh là biện pháp chuyển giao rủi ro phi bảo hiểm, được dùng để đầu tư tự bảo vệ (hedging) trước các rủi ro liên quan đến các thay đổi bất lợi có thể có về giá một mặt hàng nào đấy.

- Thường những doanh nghiệp hay cá nhân có các giao dịch thương mại có thể lo ngại có những biến động giá liên quan đến mặt hàng mà họ muốn mua hay bán vào một thời điểm nào đó trong tương lai.

Những người này cần sử dụng các công cụ phái sinh để chốt mức giá mà họ mong muốn và tin là tốt nhất cho việc mua hay bán của họ so với mức giá trên thị trường hàng hóa đó trong tương lai. 

- Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ phù hợp ở những thị trường tài chính phát triển.

Ví dụ về việc chuyển giao rủi ro bằng một hợp đồng giao sau (là các thỏa thuận buộc người chủ hợp đồng này phải mua hay bán tài sản ở mức giá cụ thể vào một thời điểm cụ thể trong tương lai):

Vào đầu năm, một người nông dân bán lúa theo một hợp đồng giao sau với mức giá chốt là 5,2 triệu đồng/tấn vì sợ rằng thời gian tới giá lúa có thể giảm. Hợp đồng này thỏa thuận sẽ giao bán lúa vào khoảng tháng 9 cho một công ty nông sản.

Nếu vào tháng 9, giá lúa thực tế trên thị trường là 4,8 triệu đồng/tấn thì hợp đồng mua bán nông sản này vẫn thực hiện với mức giá là 5,2 triệu đồng/tấn. Như vậy, với hợp đồng giao sau, người nông dân này đã chuyển rủi ro qua cho công ty nông sản.

(2) Bảo hiểm

- Bảo hiểm là biện pháp chuyển giao rủi ro dựa vào lí thuyết tương hỗ và lí thuyết phân tán rủi ro.

- Về mặt kĩ thuật, bảo hiểm được hiểu là một hoạt động qua đó nhiều người có mong muốn nhu cầu được bảo vệ trước cùng một rủi ro, một nguy cơ nào đó đã đóng góp lập nên một quĩ chung để từ quĩ chung này bù đắp tổn thất do rủi ro gây ra cho một hoặc một số ít thành viên trong cộng đồng những người đã đóng góp.

- Theo cơ chế này, tổn thất của một hoặc một số thành viên đã được dàn mỏng cho số đông tất cả các thành viên trong cộng đồng.

Như vậy, dựa trên cơ sở số lớn, rủi ro đã được chuyển giao và phân tán, việc gánh chịu thiệt hại đối với một hoặc một vài cá nhân trở nên dễ dàng hơn, việc khắc phục hậu quả tổn thất do rủi ro gây ra bởi vậy cũng nhanh chóng và tốt hơn.

Đặc trưng của chuyển giao rủi ro

- Chuyển giao rủi ro có thể là các biện pháp kiểm soát rủi ro hoặc tài trợ rủi ro.

- Chuyển giao kiểm soát rủi ro bao gồm:

+ Chuyển tài sản hay các hoạt động có rủi ro cho người khác

+ Loại trừ hoặc giảm thiểu trách nhiệm của người được chuyển giao đối với tổn thất

+ Xóa bỏ bổn phận được giả định là của người chuyển giao đối với các tổn thất

- Chuyển giao tài trợ rủi ro: Cung cấp một nguồn kinh phí bên ngoài được dùng để thanh toán tổn thất khi rủi ro xuất hiện.

- Chuyển giao rủi ro phi bảo hiểm khác với bảo hiểm ở chỗ người nhận chuyển giao không phải là công ty bảo hiểm về mặt pháp lí.

(Tài liệu tham khảo: Quản trị rủi ro & Bảo hiểm thương mại, Tổ hợp giáo dục Topica)