Bảo hiểm thương mại (Commercial insurance) là gì? Đặc trưng và vai trò

Hình minh họa. Nguồn: Biz penguin

Bảo hiểm thương mại (Commercial insurance)

Định nghĩa

Bảo hiểm thương mại trong tiếng Anh là Commercial insurance. 

Bảo hiểm thương mại là loại bảo hiểm hoạt động theo nguyên tắc số đông bù số ít qua đó người bảo hiểm cam kết bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm cho bên được bảo hiểm khi có sự kiện được bảo hiểm xảy ra với điều kiện bên được bảo hiểm cam kết trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm.

Đặc trưng

- Bảo hiểm thương mại (BHTM) là một cam kết giữa hai bên trên cơ sở hợp đồng (hợp đồng bảo hiểm) giữa bên bảo hiểm và bên được bảo hiểm.

- Bên bảo hiểm (hay còn gọi là người bảo hiểm) có thể là một doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) là người cung cấp sự bảo đảm sẽ trả tiền hay bồi thường nếu sự kiện (hay rủi ro) được bảo hiểm xảy ra gây tổn thất thuộc trách nhiệm bảo hiểm.

- Bên được bảo hiểm là bên nhận được sự bảo đảm từ người bảo hiểm và đổi lại phải đóng phí bảo hiểm. Thực chất, sẽ có ba chủ thể hiện diện khi nói đến bên được bảo hiểm, đó là người tham gia bảo hiểm, người được bảo hiểm và người thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm.

- Cam kết bảo hiểm được thực hiện dựa trên nguyên tắc số đông bù số ít, nghĩa là việc bồi thường hay trả tiền bảo hiểm của người bảo hiểm phải dựa vào một quĩ tài chính được hình thành từ các khoản phí bảo hiểm đã được nộp (quĩ bảo hiểm) bởi rất nhiều người tham gia bảo hiểm.

Bản chất

- Bản chất kinh tế của BHTM là quá trình phân phối lại thu nhập giữa những người tham gia bảo hiểm nhằm đáp ứng nhu cầu tài chính phát sinh khi tai nạn, rủi ro bất ngờ xảy ra gây tổn thất đối với người được bảo hiểm.

- Phân phối thu nhập trong BHTM thường là phân phối không mang tính bồi hoàn.

Dù có tham gia đóng góp nhưng nếu không thoả mãn các điều kiện để được bồi thường hay chi trả thì sẽ hoạt động phân phối không diễn ra (không có sự bồi hoàn đối với các khoản đã đóng góp). Tuy vậy, vẫn có ngoại lệ với các bảo hiểm nhân thọ mang tính tiết kiệm.

Vai trò của bảo hiểm thương mại

Sự ra đời và phát triển của bảo hiểm thương mại ngày càng cho thấy rõ vai trò kinh tế xã hội vô cùng to lớn mà hoạt động này mang lại cho mỗi cá nhân, mỗi tổ chức và cho toàn xã hội.

- Góp phần ổn định tài chính cho người tham gia bảo hiểm, từ đó ổn dịnh đời sống và hoạt động sản xuất kinh doanh.

Việc bồi thường chi trả đúng lúc, đúng mức cho bên được bảo hiểm khi không may gặp rủi ro đã giúp cho họ khắc phục được hậu quả rủi ro một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Bồi thường bảo hiểm hay trả tiền bảo hiểm giúp cho bên được bảo hiểm có thể bảo toàn vốn và tiếp tục hoạt động sản xuất kinh doanh; giúp người được bảo hiểm hồi phục sức khoẻ và khả năng lao động…

- Góp phần đề phòng, hạn chế tổn thất, giúp cho cuộc sống con người an toàn hơn, xã hội trật tự hơn, giảm bớt nỗi lo cho mỗi cá nhân, mỗi tổ chức.

Vai trò này thể hiện rõ qua việc các DNBH thực hiện đề phòng hạn chế tổn thất (ví dụ như hỗ trợ tài chính cho mở đường lánh nạn, phối hợp mở các đợt hội thao phòng cháy chữa cháy, tham gia công tác đào tạo nâng cao chất lượng đội ngũ thuỷ thủ, thuyền viên...)

- Góp phần ổn định chi tiêu của ngân sách Nhà nước qua cơ chế tăng tích luỹ và tiết kiệm chi cho ngân sách Nhà nước.

+ Tăng tích luỹ: Hàng năm các công ty bảo hiểm đều phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế với Nhà nước. 

+ Tiết kiệm chi: Khi có rủi ro bất thường xảy ra gây thiệt hại lớn, trên diện rộng cho con người và tài sản thì đã có quĩ bảo hiểm sẵn sàng chi trả. Điều này giúp cho ngân sách Nhà nước đỡ bị động với những khoản chi lớn bất thường để khắc phục thiệt hại nhưng lại gây ảnh hưởng đến kế hoạch chi hàng năm.

- Góp phần phát triển thị trường tài chính, phát triển sản xuất ở các lĩnh vực khác của nền kinh tế. 

Hoạt động bảo hiểm đã huy động được một lượng tiền vốn rất lớn vẫn nằm rải rác, phân tán trong dân cư.

Số tiền này trong thời gian tạm thời "nhàn rỗi" sẽ được đem đầu tư. Có thể nói, quĩ bảo hiểm đã cung cấp một nguồn vốn đáng kể cho hoạt động đầu tư trong nền kinh tế.

- Góp phần giảm bớt tình trạng thất nghiệp, cả thất nghiệp tự nhiên và thất nghiệp trá hình.

Đặc trưng kinh doanh của ngành bảo hiểm gắn với việc phân phối các sản phẩm bảo hiểm qua các kênh trung gian như đại lí, môi giới.

Với việc tuyển dụng các đại lí bảo hiểm, đặc biệt là các đại lí cá nhân, để đưa sản phẩm bảo hiểm đến tay khách hàng, bảo hiểm đã tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động trong nền kinh tế.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Bảo hiểm, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân)