Rủi ro (Risk) là gì? Các loại rủi ro thường gặp trong bảo hiểm

Hình minh họa. Nguồn: autogear.ru

Rủi ro (Risk)

Định nghĩa

Rủi ro trong tiếng Anh gọi là Risk. Hiểu theo cách chung nhất, rủi ro là khả năng xảy ra biến cố bất thường có hậu quả thiệt hại hoặc mang lại kết quả không mong đợi.

Phân loại rủi ro

Tùy theo mục đích của việc đánh giá và quản lí, các rủi ro có thể được phân loại theo nhiều tiêu thức khác nhau. 

Theo khả năng xảy ra hậu quả, rủi ro được chia thành rủi ro đầu cơ và rủi ro thuần túy.

Theo tác động và ảnh hưởng, rủi ro có hai loại là rủi ro cơ bản và rủi ro riêng biệt.

Theo tính chất hậu quả, rủi ro bao gồm rủi ro tài chính và rủi ro phi tài chính. 

Về phương diện kĩ thuật nghiệp vụ bảo hiểm, rủi ro được chia thành rủi ro có thể bảo hiểm và rủi ro không thể bảo hiểm.

Trong phạm vi một hợp đồng bảo hiểm, rủi ro thường được chia thành: rủi ro được bảo hiểm, rủi ro không được bảo hiểm và rủi ro loại trừ.

Các loại rủi ro thường gặp trong bảo hiểm

Rủi ro có thể được bảo hiểm 

Không phải rủi ro nào cũng có thể đươc̣ bảo hiểm. Một rủi ro có thể đươc̣ bảo hiểm phải hội tụ những đặc tính sau đây: 

- Tổn thất phải mang tính ngẫu nhiên

Một sự kiện có thể được bảo hiểm phải hoàn toàn ngẫu nhiên đứng trên góc độ của người bảo hiểm. Không thể nào bảo hiểm một sự kiện chắc chắn sẽ xảy ra bởi vì nó không mang tính chất ngẫu nhiên và do đó việc chuyển giao rủi ro sẽ không xảy ra.

Ví dụ: Hỏng hóc do hao mòn tự nhiên gây ra, hành động cố ý của người được bảo hiểm. Đối với rủi ro chết, đây là loại rủi ro chắc chắn xảy ra, tuy nhiên nó vẫn là rủi ro có thể được bảo hiểm với điều kiện cái chết xảy ra phải là bất ngờ.

- Phải đo được, định lượng được về tài chính

Ý nghĩa của bảo hiểm chính là phát huy tác dụng như một cơ chế chuyển giao rủi ro và bù đắp tài chính cho những rủi ro xảy ra tổn thất. 

Bảo hiểm không thể loại bỏ được rủi ro và nó có trách nhiệm bảo vệ về mặt tài chính để đối phó với những hậu quả khi xảy ra tổn thất. Như vâỵ, rủi ro được bảo hiểm có thể dẫn đến một số tổn thất và được đo bằng các công cụ tài chính. 

- Phải có số đông

Nếu số lượng đối tượng bảo hiểm đủ lớn trong một phạm vi bảo hiểm nhất định thì doanh nghiệp bảo hiểm có thể cân đối được nguồn thu đủ để bù đắp khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Ngược lại số lượng đối tượng bảo hiểm không đủ lớn trong một phạm vi bảo hiểm nhất định thì doanh nghiệp bảo hiểm sẽ khó khăn trong khâu tính toán phí bảo hiểm, và thường thì phí bảo hiểm thu được không đủ bù đắp tổn thất hay nói cách khác là không cân xứng với phần trách nhiệm bảo hiểm mà doanh nghiệp bảo hiểm đảm nhận.

Trường hợp không có số đông thì phí bảo hiểm rất cao, và thường tính cho một đối tượng bảo hiểm cụ thể trong một thời hạn nhất định. 

Ví dụ: Bảo hiểm phóng vệ tinh và thời gian sống của vệ tinh trong vũ trụ. 

- Không trái với chuẩn mực đạo đức

Nguyên tắc chung được pháp luật công nhận là hợp đồng kí kết không được trái với những điều mà xã hội cho là chuẩn mực đạo đức và lẽ phải. Chẳng hạn, không chấp nhận bảo hiểm rủi ro của một vụ phạm pháp không thành hoặc hành động cố ý hủy hoại tài sản của người khác. 

Rủi ro được bảo hiểm 

Một rủi ro được bảo hiểm thì trước hết phải là rủi ro có thể được bảo hiểm.

Rủi ro được bảo hiểm: Là những rủi ro được doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận bảo hiểm nếu những rủi ro này xảy ra sẽ gây thiệt hại cho đối tượng được bảo hiểm và làm phát sinh trách nhiệm bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm.

Rủi ro loại trừ

Rủi ro loại trừ bao gồm những rủi ro mà doanh nghiệp bảo hiểm không chấp nhận bảo hiểm, không chấp nhận bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm nếu chúng xảy ra. 

Các doanh nghiệp bảo hiểm có thể mở rộng hoặc thu hẹp các rủi ro bị loại trừ (mở rộng hoặc thu hẹp phạm vi bảo hiểm), làm cho sản phẩm bảo hiểm phù hợp hơn với điều kiện cụ thể của đối tượng bảo hiểm, bao gồm cả nhu cầu bảo hiểm và khả năng tài chính của người tham gia bảo hiểm. 

Rủi ro được bảo hiểm và rủi ro loại trừ thường được nêu trong Qui tắc bảo hiểm hoặc điều khoản bảo hiểm hoặc hợp đồng bảo hiểm. 

Trong nhiều trường hợp, đơn bảo hiểm chỉ liệt kê những rủi ro bị loại trừ, những rủi ro không bị loại trừ mặc nhiên là những rủi ro được bảo hiểm.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Đại lí bảo hiểm cơ bản, NXB Tài chính)