Quản lí ngân sách nhà nước là gì? Phương pháp, công cụ quản lí

Quản lí ngân sách nhà nước là hoạt động của các chủ thể quản lí ngân sách nhà nước thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp quản lí và các công cụ quản lí.

20-09-2019

18-09-2019

16-09-2019

Hình minh hoạ (Nguồn: customsnews)

Quản lí ngân sách nhà nước

Khái niệm

Quản lí ngân sách nhà nước tạm dịch sang tiếng Anh là state budget management.

Quản lí ngân sách nhà nước là hoạt động của các chủ thể quản lí ngân sách nhà nước thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp quản lí và các công cụ quản lí để tác động và điều khiển hoạt động của ngân sách nhà nước nhằm đạt được các mục tiêu đã định.

Quản lí ngân sách nhà nước thực chất là quản lí thu, chi ngân sách nhà nước và cân đối hệ thống ngân sách nhà nước.

Quản lí thu ngân sách nhà nước là việc nhà nước dùng quyền lực của mình để tập trung một phần nguồn tài chính quốc gia hình thành quĩ ngân sách nhà nước nhằm thỏa mãn các nhu cầu của nhà nước.

Quản lí chi ngân sách nhà nước là việc nhà nước phân phối và sử dụng quĩ ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo thực hiện chức năng của nhà nước theo những nguyên tắc đã được xác lập.

Chủ thể và đối tượng quản lí

Chủ thể quản lí ngân sách nhà nước là nhà nước hoặc các cơ quan nhà nước được nhà nước giao nhiệm vụ thực hiện các hoạt động tạo lập và sử dụng các quĩ ngân sách nhà nước.

Chủ thể trực tiếp quản lí ngân sách nhà nước là bộ máy tài chính trong hệ thống các cơ quan nhà nước.

Đối tượng của quản lí ngân sách nhà nước là các hoạt động của ngân sách nhà nước, nói cụ thể hơn đó là các hoạt động thu, chi bằng tiền của ngân sách nhà nước.

Phương pháp, công cụ quản lí

Trong quản lí ngân sách nhà nước, các chủ thể quản lí có thể sử dụng nhiều phương pháp quản lí và nhiều công cụ quản lí khác nhau như:

- Phương pháp tổ chức: được sử dụng để thực hiện ý đồ của chủ thể quản lí trong việc bố trí, sắp xếp các mặt hoạt động của ngân sách nhà nước theo những khuôn mẫu đã định và thiết lập bộ máy quản lí phù hợp với các mặt hoạt động đó của quản lí ngân sách nhà nước.

- Phương pháp hành chính: được sử dụng khi các chủ thể quản lí ngân sách nhà nước muốn các đòi hỏi của mình phải được các khách thể quản lí tuân thủ một cách vô điều kiện. Đó là khi các chủ thể quản lí ra các mệnh lệnh hành chính.

- Phương pháp kinh tế: được sử dụng thông qua việc dùng các đòn bẩy kinh tế để kích thích tính tích cực của các khách thể quản lí, tức là tác động tới các tổ chức và cá nhân đang tổ chức các hoạt động quản lí ngân sách nhà nước.

- Hệ thống pháp luật thuộc lĩnh vực quản lí ngân sách nhà nước: được sử dụng để quản lí và điều hành các hoạt động quản lí ngân sách nhà nước được xem như một loại công cụ quản lí có vai trò đặc biệt quan trọng.

Công cụ pháp luật được sử dụng thể hiện dưới các dạng cụ thể là các chính sách, cơ chế quản lí tài chính, các chế độ quản lí tài chính, kế toán, thống kê, các định mức, tiêu chuẩn về tài chính, mục lục ngân sách nhà nước...

- Cùng với pháp luật, hàng loạt công cụ phổ biến khác được sử dụng trong quản lí ngân sách nhà nước như

Các đòn bẩy kinh tế, tài chính

Kiểm tra, thanh tra

Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lí ngân sách nhà nước

(Tài liệu tham khảo: Quản lí ngân sách, Trung tâm đào tạo từ xa, ĐH Kinh tế Quốc dân)

Hệ thống mục lục ngân sách nhà nước là gì? Phân loại