Các quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước là gì?

Hình minh hoạ (Nguồn: sena)

Các quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước

Khái niệm

Các quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước hay các quĩ ngoài ngân sách.

Các quĩ ngoài ngân sách là các quĩ tiền tệ tập trung do nhà nước thành lập, quản lí và sử dụng nhằm cung cấp nguồn lực tài chính cho việc xử lí những biến động bất thường trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội và để hỗ trợ thêm cho ngân sách nhà nước trong trường hợp khó khăn về nguồn tài chính.

Sự hình thành và phát triển các quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách là nhu cầu cần thiết khách quan bắt nguồn từ chính yêu cầu nâng cao hiệu quả quản lí vĩ mô nền kinh tế.

Các quĩ tài chính ở Việt Nam

Sự ra đời và tồn tại của từng loại quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách tuỳ thuộc vào sự tồn tại các tình huống, các sự kiện kinh tế, xã hội. 

Khi các tình huống, sự kiện đó được giải quyết dứt điểm, trở lại trạng thái bình thường thì cũng là lúc từng loại quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách để giải quyết các tình huống, sự kiện đó cũng sẽ không còn lí do để tồn tại. 

Hiện nay ở Việt Nam hệ thống các quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách đang được sắp xếp lại và bao gồm các quĩ chủ yếu sau:

Quĩ Dự trữ nhà nước (dưới hình thức hiện vật)

Quĩ Dự trữ tài chính 

Quĩ Dự trữ ngoại hối (do ngân hàng nhà nước quản lí)

Quĩ Tích luỹ trả nợ nước ngoài

Quĩ Quốc gia giải quyết việc làm và quĩ Tín dụng đào tạo (hiện nay 2 quĩ này đã được sáp nhập vào ngân hàng chính sách xã hội)

Quĩ Phòng chống ma tuý

Quĩ Bảo vệ môi trường Việt Nam

Quĩ Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ở một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (7 địa phương)

Quĩ Bảo hiểm xã hội (bao gồm cả quĩ Bảo hiểm y tế đã được sáp nhập)

Và một số quĩ khác

Vấn đề 

- Do nguồn tài chính để tạo lập các quĩ tài chính nhà nước ngoài ngân sách đều có nguồn gốc (ít, hoặc nhiều) từ ngân sách nhà nước; nên tổ chức sao cho hợp lí số lượng và qui mô các quĩ ngoài ngân sách là điều cần được tính toán, cân nhắc nhằm tránh phân tán nguồn lực của tài chính công.

- Các quĩ ngoài ngân sách không chịu sự điều chỉnh trực tiếp bởi Luật Ngân sách nhà nước mà được quản lí theo các qui định riêng vừa gây ra khó khăn cho hoạt động quản lí nhà nước đối với các quĩ, làm hạn chế tính đầy đủ, chính xác của việc phân tích đánh giá chi tiêu công. 

Hạn chế tính minh bạch của ngân sách; vừa khó tránh khỏi sự trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ của quĩ làm suy yếu tính hiệu quả của hệ thống quĩ trong việc phối hợp các quĩ ngoài ngân sách nhằm hỗ trợ ngân sách nhà nước giải quyết các mục tiêu của kinh tế vĩ mô. 

Do đó, vấn đề xây dựng một hệ thống khung pháp luật thống nhất điều chỉnh hoạt động của các quĩ ngoài ngân sách trở thành đòi hỏi cần thiết và cấp bách.

(Tài liệu tham khảo: Tài chính công, Trung tâm đào tạo từ xa, ĐH Kinh tế quốc dân)