Hoạch định chính sách (Planning policies) là gì? Thế nào là một chính sách tốt?

Hình minh họa (Nguồn: mackayhannah.com)

Hoạch định chính sách (Planning policies)

Khái niệm

Hoạch định chính sách trong tiếng Anh là planning policies.

Hoạch định chính sách là toàn bộ quá trình nghiên cứu, xây dựng và ban hành đầy đủ một chính sách. Khi được ban hành, chính sách công sẽ có hiệu lực thực thi trong xã hội. Giá trị pháp lí của một chính sách được thể hiện ở thể thức, nội dung và thẩm quyền ban hành của các cơ quan quản lí nhà nước.

Thế nào là một chính sách tốt?

Một chính sách tốt phải đáp ứng được các tiêu chuẩn sau:

+ Chính sách tốt phải hướng tới mục tiêu phát triển chung

Trong mỗi thời kì, Đảng ta lại đề ra những mục tiêu cụ thể cho phù hợp với nhu cầu thực tế của đất nước trong từng điều kiện và hoàn cảnh nhất định. Để đạt được những mục tiêu cụ thể, nhà nước phải sử dụng những công cụ quản lí một cách hữu hiệu để điều hành hoạt động xã hội theo định hướng, vì thế mục tiêu của chính sách không thể tách rời mục tiêu chung.

Nếu một chính sách ban hành có mục tiêu không sát thực tế hoặc đi ngược lại mục tiêu chung thì không được dân chúng tin tưởng thực hiện hoặc không được thừa nhận. Một chính sách như vậy không được coi là một chính sách tốt.

+ Chính sách tốt phải tạo ra động lực mạnh

Trong một chính sách, mục tiêu và biện pháp luôn là một thể thống nhất mang tính đồng bộ, tương thích và vận động. Một mục tiêu được thực hiện bằng một hệ thống biện pháp, mặt khác, với những mục tiêu ở mức độ khác nhau cần phải có những biện pháp khác nhau.

Một chính sách cần đề cập được đến những vấn đề bức xúc mà xã hội đang quan tâm giải quyết, tác động trực tiếp đến nguyên nhân của vấn đề, có mục tiêu cụ thể, rõ ràng với những biện pháp khoa học chứa đựng cơ chế tác động mạnh đến hoạt động kinh tế xã hội.

+ Chính sách tốt phải phù hợp với tình hình thực tế

Một chính sách được ban hành phải xuất phát từ những vấn đề nảy sinh trong thực tế và lại trở về giải quyết chính những vấn đề đó, bởi vậy chính sách mới ban hành nhất thiết phải phù hợp với những điều kiện cụ thể của thực tế.

+ Chính sách tốt phải có tính khả thi cao

Tính khả thi của một chính sách phải được xem xét trên nhiều phương diện từ việc xác định đúng các nguyên nhân làm xuất hiện vấn đề chính sách đến việc lựa chọn được thời điểm ban hành thích hợp.

+ Chính sách tốt phải đảm bảo tính hợp lí

Tính hợp lí của chính sách còn được hiểu là sự cân đối, hài hòa giữa mục tiêu chính sách với nguyện vọng của đối tượng thụ hưởng trong hiện tại và tương lai. Mục tiêu mà chính sách hướng tới chính là tập hợp những nhu cầu của một hay nhiều bộ phận dân cư xã hội, nên không thể cầu toàn rằng mọi nguyện vọng của cá nhân trong các bộ phận đó được đáp ứng một cách đầy đủ.

Ví dụ, chính sách đối với người có công không thể đảm bảo được đầy đủ đời sống vật chất, tinh thần của mỗi đối tượng chính sách, mà chỉ thỏa mãn được yêu cầu của một số đối tượng đặc biệt, còn các đối tượng khác chỉ có thể quan tâm ở một mức độ nhất định vào những thời điểm nhất định.

+ Chính sách tốt phải mang lại hiệu quả cho đời sống xã hội

Các quá trình kinh tế xã hội luôn luôn cần được tái hoạt động mở rộng để không ngừng thỏa mãn nhu cầu ngày càng tăng của đời sống xã hội về cả lượng và chất, vì thế chủ thể hoạch định chính sách cần phải đảm bảo hiệu quả thực thi của chính sách.

Để mang lại hiệu quả, cần có sự thống nhất cao độ giữa hoạch định mục tiêu chính sách với mục tiêu phát triển chung, giữa mục tiêu chính sách với nguyện vọng của đại đa số nhân dân và đặc biệt là giữa mục tiêu và biện pháp chính sách.

Nếu mục tiêu chính sách phù hợp với mục tiêu chung sẽ cho phép rút ngắn thời gian đến với mục tiêu quản lí và tiết kiệm được chi phí các nguồn lực trong quá trình đó. Sự tham gia tự giác của nhân dân vào quá trình chính sách còn giúp cho việc tìm kiếm các biện pháp thực thi mục tiêu chính sách, để từ đó các nhà hoạch định chính sách sẽ lựa chọn được hệ thống biện pháp chính sách tối ưu nhất.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Chính sách công, NXB Tài chính)