Sơ đồ nhân quả (Cause and Effect Diagram) là gì?

Hình minh họa

Sơ đồ nhân quả (Cause and Effect Diagram)

Định nghĩa

Sơ đồ nhân quả trong tiếng Anh là Cause and Effect Diagram, Ishikawa Diagram hay Fish and Bone Diagram. Do vậy, sơ đồ nhân quả còn gọi là sơ đồ Ishikawa hay sơ đồ xương cá.

Sơ đồ nhân quả biểu diễn mối quan hệ giữa kết quả và nguyên nhân gây ra kết quả đó.

Mục đích

- Những biến động của chất lượng thường do rất nhiều các nguyên nhân gây ra. Sử dụng sơ đồ nhân quả giúp người sử dụng dễ dàng tìm kiếm, xác định các nguyên nhân gây ra những trục trặc về chất lượng sản phẩm, dịch vụ hoặc quá trình.

Nội dung

- Trong doanh nghiệp, những trục trặc về chất lượng do rất nhiều nguyên nhân gây ra.

- Tuy nhiên, theo Ishikawa có 4 nhóm nguyên nhân chủ yếu là:

+ Con người (Men)

+ Nguyên vật liệu (Material)

+ Máy móc thiết bị (Machine)

+ Phương pháp sản xuất (Method).

- Vì vậy, sơ đồ ban đầu đưa ra gọi là sơ đồ 4M, sau đó được bổ sung thêm nhóm yếu tố đo lường (Measurement) thành 5M và ngày nay nó được hoàn thiện bổ sung thêm nhiều yếu tố nữa.

Các bước lập sơ đồ nhân quả

Các bước lập sơ đồ nhân quả bao gồm các bước sau:

Bước 1: Xác định đặc tính chất lượng cụ thể cần phân tích (chẳng hạn như độ lệch tâm của bánh răng)

Bước 2: Vẽ một đường mũi tên dài (biểu thị xương sống cá), đầu mũi tên ghi đặc trưng chất lượng.

Bước 3: Xác định các nguyên nhân chính ảnh hưởng đến chỉ tiêu chất lượng đã lựa chọn, vẽ các yếu tố này như những xương nhánh chính.

Bước 4: Tìm tất cả các yếu tố có ảnh hưởng đến các nhóm nguyên nhân chính ở bước 3 để vẽ trên sơ đồ thành những xương nhánh của những xương nhánh chính.

Nhận xét

- Quá trình này lại được tiếp tục để tìm các nguyên nhân ở cấp tiếp theo để vẽ trên sơ đồ. Có bao nhiêu yếu tố ảnh hưởng đến kết quả chất lượng cần phân tích thì có bấy nhiêu các nhánh xương.

- Để thiết lập sơ đồ nhân quả được chính xác, cần có sự hợp tác, phối hợp chặt chẽ của những người trực tiếp tạo ra chỉ tiêu chất lượng. Khuyến khích mọi thành viên tham gia vào việc phát hiện, tìm kiếm nguyên nhân và lắng nghe ý kiến của họ. Công cụ này được sử dụng rất hữu ích trong các nhóm chất lượng.

Ý nghĩa

- Sử dụng sơ đồ nhân quả trong quản lí chất lượng có tác dụng to lớn trong việc:

+ Xác định nguyên nhân gây ra sai hỏng để loại bỏ kịp thời.

+ Hình thành thói quen tìm hiểu, xác định những nguyên nhân gây ra trục trặc chất lượng trong quá trình làm việc

+ Đóng góp trong việc giáo dục, đào tạo người lao động tham gia vào quá trình quản lí chất lượng.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Quản trị kinh doanh, NXB Tài chính)