Rủi ro lấy mẫu (Sampling risk) và rủi ro ngoài lấy mẫu (Non sampling risk) là gì?

Hình minh họa

Rủi ro lấy mẫu (Sampling risk) và rủi ro ngoài lấy mẫu (Non sampling risk)

Định nghĩa

Rủi ro lấy mẫu trong tiếng Anh là Sampling risk. Rủi ro lấy mẫu là khả năng kết luận của kiểm toán viên dựa trên kiểm tra mẫu có thể khác với kết luận mà kiểm toán viên đạt được nếu kiểm tra trên toàn bộ tổng thể với cùng một thủ tục.

Rủi ro ngoài lấy mẫu trong tiếng Anh là Non sampling risk. Rủi ro ngoài lấy mẫu là rủi ro khi kiểm toán viên đi đến một kết luận sai vì các nguyên nhân không liên quan đến cỡ mẫu.

Ví dụ, kiểm toán viên có thể sử dụng thủ tục kiểm toán không thích hợp hay kiểm toán viên hiểu sai bằng chứng và không nhận diện được sai sót.

Các thuật ngữ liên quan

Lấy mẫu kiểm toán (Audit Sampling) giúp cho kiểm toán viên thu thập và đánh giá bằng chứng kiểm toán về các đặc trưng của phần tử được chọn, nhằm hình thành hoặc củng cố kết luận về tổng thể.

Thử nghiệm kiểm soát là thủ tục kiểm toán được thiết kế nhằm đánh giá tính hữu hiêu của hoạt động kiểm soát trong việc ngăn ngừa, hoặc phát hiện và sửa chữa các sai sót trọng yếu ở cấp độcơ sở dẫn liệu.

Thử nghiệm cơ bản là thủ tục kiểm toán được thiết kế nhằm phát hiện các sai sót trọng yếu ở cấp độ cơ sở dẫn liệu. Các thử nghiệm cơ bản bao gồm:

(i)      Kiểm tra chi tiết (các nhóm giao dịch, số dư tài khoản và thông tin thuyết minh)

(ii)    Thủ tục phân tích cơ bản

Phân loại rủi ro lấy mẫu (Sampling risk)

Có hai loại rủi ro lấy mẫu

- Rủi ro khi kiểm toán viên kết luận rủi ro kiểm soát thấp hơn mức rủi ro thực tế (đối với thử nghiệm kiểm soát) hoặc không có sai sót trọng yếu trong khi thực tế là có (đối với thử nghiệm cơ bản).

Loại rủi ro này ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của cuộc kiểm toán, và có thể dẫn đến ý kiến kiểm toán không xác đáng

- Rủi ro khi kiểm toán viên kết luận rủi ro kiểm soát cao hơn mức rủi ro thực tế (đối với thử nghiệm kiểm soát) hoặc có sai sót trọng yếu trong khi thực tế là không có (đối với thử nghiệm cơ bản).

Loại rủi ro này ảnh hưởng đến hiệu quả của cuộc kiểm toán vì nó thường dẫn đến các công việc bổ sung để chứng minh rằng các kết luận ban đầu là không đúng.

Kết luận

Đối với cả thử nghiệm kiểm soát và thử nghiệm cơ bản, rủi ro lấy mẫu có thể giảm được bằng cách tăng kích cỡ mẫu, rủi ro ngoài lấy mẫu có thể giảm được bằng cách thực hiện đúng đắn việc lập kế hoạch kiểm toán, giám sát và soát xét lại quá trình thực hiện kiểm toán.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Lí thuyết kiểm toán, NXB Tài chính)