Rủi ro hoạt động (Operational risk) trong ngân hàng là gì?

Hình minh họa (Nguồn: cellcode)

Rủi ro hoạt động

Khái niệm

Rủi ro hoạt động trong tiếng Anh gọi là: operational risk.

Theo Ủy ban Basel về giám sát Ngân hàng: 

"Rủi ro hoạt động là rủi ro gây ra tổn thất do các nguyên nhân như con người, sự không đầy đủ hoặc vận hành không tốt các qui trình, hệ thống; các sự kiện khách quan bên ngoài".

Các loại rủi ro

- Rủi ro do Qui chế, Qui trình nghiệp vụ; 

- Rủi ro do cán bộ ngân hàng; 

- Rủi ro do các nguyên nhân khác; 

- Rủi ro do tác động từ bên ngoài; 

- Rủi ro từ hệ thống công nghệ thông tin.

Ví dụ

- Ví dụ 1: Tổ trưởng tổ kế toán tại một điểm giao dịch của ngân hàng thương mại (NHTM) cổ phần biển thủ 7 tỉ đồng cá độ bóng đá. 

- Ví dụ 2: Khách hàng chuyển 4 triệu VND bị hạch toán thành 4 triệu AUD (tương đương 48,5 tỉ VND tại thời điểm xảy ra sự cố).

Đặc tính của rủi ro hoạt động

- Nếu rủi ro tín dụng và rủi ro thị trường chỉ liên quan đến một hoặc một số bộ phận của ngân hàng thì rủi ro hoạt động có liên quan đến toàn bộ các bộ phận. 

Ví dụ: Nếu sự cố mất điện xảy ra chẳng hạn, hoặc lỗi hệ thống máy tính bị tạm treo thì toàn bộ hoạt động ngân hàng sẽ bị ngưng trệ. Hoặc nếu qui trình nghiệp vụ huy động vốn không phù hợp với qui định hiện hành của các cơ quan quản lí thì cũng dễ xảy ra nguy cơ ngân hàng bị phạt, các giao dịch bị hủy bỏ. 

- Nguyên nhân chủ yếu gây ra rủi ro hoạt động, có thể thấy qua các ví dụ kể trên, xuất phát từ yếu tố con người với các hoạt động như: lừa đảo, biển thủ, giả mạo giấy tờ, ăn cắp thông tin, thực hiện giao dịch không đúng thẩm quyền, cố ý làm trái các qui định của ngân hàng, của pháp luật…

Quản lí rủi ro hoạt động

- Trên thực tế, bên cạnh quản lí rủi ro tín dụng và rủi ro thị trường thì quản lí rủi ro hoạt động là một trong ba trụ cột chính trong cơ chế quản lí rủi ro tổng thể của mỗi NHTM hiện nay. 

Với hệ thống chi nhánh trải rộng và khối lượng tiền lưu thông lớn, đội ngũ nhân viên đông đảo, các NHTM hiểu rằng thời gian và chi phí để giám sát, ngăn ngừa toàn bộ rủi ro hoạt động chắc chắn sẽ cao hơn con số thực tế phát sinh. 

- Do đó, việc theo dõi và thống kê xu hướng diễn biến của các tổn thất gây ra bởi rủi ro hoạt động để có những biện pháp điều chỉnh phù hợp là bước đi tất yếu của quản trị ngân hàng hiện đại.

(Tài liệu tham khảo: Rủi ro hoạt động, ThS. Đinh Thị Hồng Thêu, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân)