Nhà nước phúc lợi (Welfare State) là gì? Vai trò và phân loại

Nhà nước phúc lợi (tiếng Anh: Welfare State) là nhà nước hướng tới thiết lập và củng cố các tiêu chuẩn quốc gia về các quyền lợi xã hội.

04-12-2019

Hình minh hoạ (Nguồn: redbubble)

Nhà nước phúc lợi

Khái niệm

Nhà nước phúc lợi trong tiếng Anh được gọi là Welfare State.

Nhà nước phúc lợi là nhà nước hướng tới thiết lập và củng cố các tiêu chuẩn quốc gia về các quyền lợi xã hội.

Các quyền lợi đó được thực hiện thông qua hàng loạt chương trình khác nhau, nhưng chủ yếu thông qua an sinh xã hội.

Vai trò

Nhà nước phúc lợi thực hiện các vai trò quan trọng như:

- Duy trì sự hỗ trợ chống nghèo đói;

- Hướng tới mục tiêu công bằng thông qua việc thu hẹp sự chênh lệch về mức sống giữa các nhóm người trong xã hội;

- Duy trì an sinh xã hội chống lại rủi ro do tai nạn, ốm đau, mất sức lao động sớm, thất nghiệp, tuổi già, nhu cầu chăm sóc khi bị tổn thất; nâng cao sự phồn thịnh và chăm lo cho việc phân phối công bằng.

- Nhà nước phúc lợi đòi hỏi phải có sự can thiệp sâu của nhà nước vào các chức năng xã hội.

Do những đặc tính hấp dẫn của nó, hàng loạt quốc gia châu Âu đã thực hiện mô hình nhà nước phúc lợi như Ireland (1944), Anh (1945), Na Uy (1946), Thụy Điển (1947), Phần Lan và Áo (1948).

Phân loại

Mô hình nhà nước phúc lợi châu Âu được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau.

- Esping Andersen (2008) đã phân chia nhà nước phúc lợi châu Âu thành ba loại:

+ Mô hình Anglo- Saxon (nhà nước phúc lợi tự do) với các quốc gia tiêu biểu là Anh, Ireland;

+ Mô hình châu Âu lục địa (nhà nước phúc lợi bảo thủ), tiêu biểu là Pháp, Đức, Italia;

+ Mô hình Scandinavian (nhà nước phúc lợi dân chủ xã hội) gồm Na Uy, Thụy Điển, Phần Lan, Đan Mạch.

Sự phân chia này dựa trên tiêu chí về mối quan hệ và nhân tố chi phối giữa ba thành tố cơ bản trong việc đảm bảo phúc lợi xã hội là nhà nước, thị trường lao động và dân cư (cá nhân/gia đình).

- Andre Sapir (2006) đưa ra một quan niệm khác, rằng có bốn mô hình nhà nước phúc lợi là:

+ Mô hình Bắc Âu (gồm bốn nước bán đảo Scandinavian và Hà Lan)

+ Mô hình Anglo-Saxon (Anh, Ireland)

+ Mô hình châu Âu lục địa (Pháp, Đức, Áo...)

+ Mô hình Địa Trung Hải (Italia, Hy Lạp, Bồ Đào Nha...).

Sự phân chia kiểu này căn cứ chủ yếu vào khu vực địa lí và nét tương đồng văn hóa ảnh hưởng tới việc thiết lập hệ thống và chính sách an sinh xã hội.

- Một số nghiên cứu khác lại cho rằng chỉ có hai mô hình nhà nước phúc lợi là:

+ Mô hình dựa trên chế độ bảo hiểm (theo nguyên tắc đóng - hưởng)

+ Mô hình phúc lợi phổ cập (dựa trên nguồn tài chính quốc gia từ thu thuế - tax financed).

Tuy nhiên, dù phân loại nhà nước phúc lợi theo tiêu chí nào thì các mô hình nhà nước phúc lợi châu Âu cũng được xây dựng dựa trên hai trường phái lí thuyết của Bismarck và Beveridge.

(Tài liệu tham khảo: Tạp chí Khoa học ĐH Quốc gia Hà Nội, Kinh tế và Kinh doanh 28 (2012) 60‐67)

Dịch chuyển cơ cấu lao động (Labor Restructuring) là gì? Biểu hiện