Giao dịch kí quĩ (Margin trading) là gì? Phân loại

Hình minh hoạ (Nguồn: huongdantradecoin)

Giao dịch kí quĩ

Khái niệm

Giao dịch kí quĩ hay còn gọi là giao dịch bảo chứng trong tiếng Anh được gọi là margin trading.

Giao dịch kí quĩ là việc mua hoặc bán chứng khoán trong đó nhà đầu tư chỉ có một phần tiền hoặc chứng khoán, phần còn lại do công ty chứng khoán cho vay.

Lợi ích và hạn chế

- Lợi ích

Bằng cách sử dụng giao dịch kí quĩ, những người đầu tư có thể gia tăng lợi nhuận đầu tư do giao dịch này có tác dụng đòn bẩy tài chính rất mạnh đối với nhà đầu tư.

Đồng thời giao dịch kí quĩ có thể mang lại những tác động tích cực như ổn định giá chứng khoán và tăng cường tính thanh khoản của thị trường.

- Hạn chế

Tuy nhiên, giao dịch kí quĩ cũng ẩn chứa mức độ rủi ro cao có khả năng làm tổn hại đến hoạt động của thị trường. Do vậy, giao dịch kí quĩ chỉ được thực hiện ở các thị trường đã phát triển đến một mức độ nhất định, và tỉ lệ kí quĩ cũng được nâng dần lên song song với tiến trình phát triển của thị trường. 

Các loại giao dịch

Giao dịch kí quĩ có hai loại: mua kí quĩ và bán khống.

- Mua kí quĩ (margin purchase): là việc mua chứng khoán bằng tài khoản kí quĩ, nhà đầu tư chỉ cần có một số tiền nhất định trong tổng giá trị chứng khoán đặt mua, phần còn lại sẽ do công ty chứng khoán cho vay. 

Sau khi thực hiện giao dịch, chứng khoán mua được sẽ do công ty nắm giữ để làm vật thế chấp. Khi nhà đầu tư có nhu cầu bán chứng khoán, công ty chứng khoán sẽ thực hiện lệnh bán chứng khoán và thu về phần vốn đã cho nhà đầu tư vay (gồm cả gốc và lãi cho vay). Nhà đầu tư tiến hành giao dịch mua kí quĩ khi kì vọng giá chứng khoán sẽ tăng lên.

Muốn thực hiện giao dịch mua kí quĩ, nhà đầu tư phải mở một loại tài khoản đặc biệt đó là tài khoản kí quĩ. Trong hợp đồng mở tài khoản kí quĩ qui định rõ, chủ tài khoản phải đảm bảo được tỉ lệ kí quĩ bắt buộc. 

Trong đó, tỉ lệ kí quĩ bắt buộc do Uỷ ban chứng khoán qui định và tỉ lệ này càng cao thì giá trị chứng khoán hoặc tiền mà nhà đầu tư đi vay từ công ty chứng khoán sẽ càng nhỏ. 

Trong quá trình giao dịch bằng tài khoản kí quĩ, nhà đầu tư phải luôn đảm bảo tỉ lệ kí quĩ (tính bằng cách lấy giá trị chứng khoán sở hữu chia cho tổng giá trị chứng khoán trên tài khoản) ở trên mức tỉ lệ kí quĩ duy trì do công ty chứng khoán qui định. 

Trường hợp tỉ lệ kí quĩ trên tài khoản nhỏ hơn tỉ lệ kí quĩ duy trì, công ty chứng khoán sẽ phát lệnh kí quĩ (margin call) yêu cầu nhà đầu tư bổ sung thêm tiền hoặc chứng khoán vào tài khoản để đảm bảo tỉ lệ kí quĩ ở trên tỉ lệ kí quĩ duy trì. Nếu như nhà đầu tư không thực hiện lệnh gọi kí quĩ, công ty chứng khoán có thể sẽ bán số chứng khoán kí quĩ của nhà đầu tư trên tài khoản.

- Bán khống (short sale): là việc bán chứng khoán không thuộc sở hữu của nhà đầu tư tại thời điểm bán; hay nói khác bán khống là việc nhà đầu tư vay chứng khoán của công ty chứng khoán để bán vào thời điểm giá cao, sau đó sẽ mua chứng khoán khi giá giảm xuống để trả lại cho công ty chứng khoán.

Vì vậy, khi áp dụng nghiệp vụ bán khống, nhà đầu tư kì vọng giá chứng khoán sẽ giảm, điều này ngược lại đối với trường hợp mua kí quĩ.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Thị trường Chứng khoán, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, 2018, NXB Tài chính)