Định suất đồng đều là gì? Nội dung cơ chế định suất đồng đều
Hình minh họa
Định suất đồng đều
Định nghĩa
Định suất đồng đều là hình thức cung cấp một lượng hàng hóa cá nhân như nhau cho tất cả mọi người, không căn cứ vào cầu cụ thể của họ.
Trong thời kì bao cấp, định suất đồng đều được thực hiện thông qua chế độ tem phiếu hoặc phân chia khẩu phần.
Nội dung cơ chế định suất đồng đều
Sự vận hành của cơ chế định suất đồng đều được mô tả qua hình 2-16.
(Nguồn: Giáo trình Kinh tế công cộng, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân)
Rõ ràng nếu không hạn chế việc sử dụng thì cá nhân sẽ tiêu dùng cho đến khi MB bằng với MC mà họ phải bỏ ra. Nhưng khi hàng hóa được cung cấp miễn phí thì MC của việc cung cấp bằng 0, nên tiêu dùng sẽ đạt ở Qm.
Tuy nhiên, do MC của việc sản xuất hàng hóa cá nhân (HHCN) là dương (chứ không bằng 0), nên tiêu dùng ở Qm sẽ gây ra tổn thất do tiêu dùng quá mức. Để tránh tổn thất này, Chính phủ có thể qui định mỗi cá nhân chỉ được sử dụng Q*/2 đơn vị hàng hóa, nhờ đó tổng lượng hàng hóa tiêu dùng trên thị trường chỉ là Q* thay vì Qm như trước.
Để đảm bảo cá nhân được cung cấp đúng lượng hàng hóa đã định suất, Chính phủ thường sử dụng hệ thống tem phiếu, trong đó cá nhân được cấp một lượng tem phiếu trong đó ghi rõ lượng hàng hóa được phép mua.
Hạn chế của biện pháp định suất đồng đều
- Mặc dù định suất đồng đều trông có vẻ khắc phục được tổn thất khi xét trên tổng thể, nhưng nếu nhìn kĩ vào lợi ích của từng cá nhân thì giải pháp này đã gây ra tổn thất do tiêu dùng quá nhiều cho cá nhân thứ nhất (diện tích tô đậm trong hình 2-16) và tổn thất do tiêu dùng quá ít cho cá nhân thứ hai (diện tích chấm chấm trong hình 2-16).
Và không có gì chắc chắn tà tổng hai diện tích tổn thất đó có nhỏ hơn tổn thất khi tiêu dùng tại Qm hay không.
- Ngoài ra, giải pháp này còn có nhiều nguy cơ thất bại khi các cá nhân có mức định suất nhiều hơn cầu của họ sẵn sàng trao đổi bên ngoài thị trường chính thức với các cá nhân có mức định suất thấp hơn mức cầu.
Kết quả, một thị trường chợ đen xuất hiện, và cái mà chính phủ cung cấp miễn phí sẽ lại có giá thị trường như bình thường trong các giao dịch chợ đen.
(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Kinh tế công cộng, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân)
