Tập trung đất đai (Land concentration) là gì? Các phương thức tập trung

Tập trung đất đai 

Khái niệm

Tập trung đất đai trong tiếng Anh được gọi là Land concentration.

Tập trung đất đai được hiểu là quá trình làm tăng qui mô đất đai cho sản xuất kinh doanh hay mục đích nào đó nhưng không thay đổi quyền sở hữu hay quyền sử dụng của các chủ thể sở hữu và sử dụng ruộng đất.

Phương thức tập trung đất đai

Các phương thức chủ yếu để tập trung đất đai bao gồm: Thuê quyền sử dụng đất; Góp vốn bằng quyền sử dụng đất vào tổ chức kinh tế (doanh nghiệp, hợp tác xã, nhóm sở thích…); Hợp tác, liên kết sản xuất để có cánh đồng qui mô lớn; Đổi ruộng và Dồn điền, đổi thửa.

- Việc thuê quyền sử dụng ruộng: Là việc mua sự sở hữu hay quyền sử dụng ruộng đất theo một thời gian nhất định (một vụ, một năm hay một số năm…). Người đi thuê phải trả người cho thuê ruộng đất một lượng tiền hay nông sản theo giá thoả thuận (thường theo giá thị trường). Hết thời hạn thuê người đi thuê trả lại đất cho người sở hữu đất đó.

- Góp vốn bằng quyền sử dụng ruộng đất: Theo phương thức này, các chủ đất đàm phán với doanh nghiệp, dựa trên tình trạng thị trường tính giá trị của đất và góp ruộng đất của mình với doanh nghiệp (hoặc hợp tác xã, hay nhóm sở thích), số vốn tương đương với giá trị đất đai mà mình góp vào.

- Hợp tác, liên kết sản xuất để có cánh đồng qui mô lớn cũng là một phương thức tập trung đất đai. Theo phương thức này, các hộ nông dân có đất hợp tác nhau lại dưới hình thức hợp tác xã (hay nhóm cùng sở thích) để có cánh đồng qui mô lớn, hợp tác và liên kết với các doanh nghiệp chế biến hay tiêu thụ nông sản.

- Đổi ruộng: Là các chủ đất có các thửa ruộng khác nhau, thương lượng với nhau trên cơ sở giá trị thu được để đổi cho nhau vì mục đích tạo ra mảnh ruộng lớn hơn, tiện lợi cho quá trình canh tác.

- Dồn điền đổi thửa: Phương thức này nghĩa là dồn ghép nhiều thửa ruộng nhỏ thành một thửa ruộng lớn hơn. Tham gia vào dồn điền đổi thửa, nông dân vẫn sở hữu đất nhưng có thay đổi về diện tích, vị trí và số thửa, thường là có thửa ruộng lớn hơn, để thuận lợi trong sản xuất, kinh doanh nông nghiệp.

Phân biệt với tích tụ đất đai

- Điểm giống nhau của hai khái niệm trên là đều là quá trình tăng qui mô diện tích đất đai phục vụ mục đích kinh tế nhất định.

- Tuy nhiên, chúng có điểm khác nhau cơ bản: 

+ Tích tụ ruộng đất là một quá trình mà một cá nhân tích góp bằng việc mua hay các biện pháp khác để có thể sở hữu được nhiều diện tích hơn.

+ Còn tập trung ruộng đất là liên kết nhiều mảnh ruộng của nhiều chủ sở hữu khác nhau lại thành mô hình cánh đồng lớn.

Mục tiêu cơ bản của tích tụ đất là để sở hữu được diện tích lớn, trong khi đó, tập trung đất đai không vì mục tiêu sở hữu đất mà tạo điều kiện để sản xuất và kinh doanh một sản phẩm nào đó với qui mô tập trung.

Tập trung đất không làm thay đổi sở hữu đất như ở tích tụ đất mà chỉ thay đổi cách thức quản lí sử dụng đất đai hợp lí và hiệu quả hơn.

(Tài liệu tham khảo: Tích tụ và tập trung đất đai: Cơ sở lí luận và thực tiễn cho phát triển nông nghiệp hàng hoá ở Việt Nam, Đỗ Kim Chung, Khoa Kinh tế và Phát triển Nông thôn, Học Viện Nông nghiệp Việt Nam, 2018)