Chính sách tỉ giá (Exchange rate policy) là gì? Các công cụ của chính sách tỉ giá

Hình minh họa

Chính sách tỉ giá (Exchange rate policy)

Định nghĩa

Chính sách tỉ giá trong tiếng Anh là Exchange rate policy. 

Chính sách tỉ giá là những hoạt động của chính phủ (mà đại diện thường là Ngân hàng trung ương) thông qua một chế độ tỉ giá nhất định và hệ thống các công cụ can thiệp nhằm duy trì một mức tỉ giá cố định hay tác động để tỉ giá biến động đến một mức cần thiết phù hợp với mục tiêu chính sách kinh tế quốc gia.

Mục tiêu của chính sách tỉ giá 

- Mục tiêu ổn định giá cả

- Mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và công ăn việc làm đầy đủ

- Mục tiêu cân bằng cán cân vãng lai

Các công cụ của chính sách tỉ giá

(1) Nhóm công cụ trực tiếp 

- Phá giá tiền tệ (Devaluation): điều chỉnh tỉ giá tăng so với mức mà chính phủ đã cam kết duy trì.

- Nâng giá tiền tệ (Revaluation): điều chỉnh tỉ giá giảm so với mức mà chính phủ đã cam kết duy trì. 

- Hoạt động mua bán của Ngân hàng trung ương (NHTW) trên thị trường ngoại hối

+ Là việc NHTW tiến hành mua bán nội tệ và ngoại tệ nhằm duy trì một tỉ giá cố định (trong chế độ tỉ giá cố định) hay tác động làm cho tỉ giá biến động tới một mức nhất định theo mục tiêu đã đề ra (trong chế độ tỉ giá thả nổi hay thả nổi có điều tiết). 

+ Để tiến hành can thiệp, NHTW phải có một lượng dự trữ ngoại hối nhất định. 

- Biện pháp kết hối

Biện pháp kết nối là việc Chính phủ qui định đối với các thể nhân và pháp nhân có nguồn thu ngoại tệ phải bán một tỉ lệ nhất định trong một thời hạn cụ thể cho các tổ chức được phép kinh doanh ngoại hối. 

Biện pháp kết hối được áp dụng trong những thời kì khan hiếm ngoại tệ giao dịch trên thị trường ngoại hối. 

- Qui định hạn chế đối tượng được mua ngoại tệ, qui định hạn chế mục đích sử dụng ngoại tệ, qui định hạn chế số lượng mua ngoại tệ, qui định hạn chế thời điểm được mua ngoại tệ.

Tất cả các biện pháp này nhằm mục đích giảm cầu ngoại tệ, hạn chế đầu cơ và tác động giữ cho tỉ giá ổn định.

(2) Nhóm công cụ gián tiếp 

- Lãi suất tái chiết khấu

Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, khi NHTW tăng mức lãi suất tái chiết khấu, sẽ tác dụng làm tăng mặt bằng lãi suất thị trường, lãi suất thị trường tăng hấp dẫn các luồng vốn ngoại tệ chạy vào làm cho nội tệ lên giá.

Khi lãi suất tái chiết khấu giảm sẽ có tác dụng ngược lại.

- Thuế quan

Thuế quan cao có tác dụng làm hạn chế nhập khẩu, nhập khẩu giảm làm cho cầu ngoại tệ giảm, kết quả là làm cho nội tệ lên giá. 

Khi thuế quan thấp sẽ có tác dụng ngược lại. 

- Hạn ngạch

Hạn ngạch có tác dụng làm hạn chế nhập khẩu, do đó tác dụng lên tỉ giá giống như thuế quan cao. Dỡ bỏ hạn ngạch có tác dụng làm tăng nhập khẩu, do đó có tác dụng lên tỉ giá giống như thuế quan thấp. 

- Giá cả

Thông qua hệ thống giá cả, chính phủ có thể trợ giá cho những mặt hàng xuất khẩu chiến lược hay đang trong giai đoạn đầu sản xuất. 

Trợ giá xuất khẩu làm cho khối lượng xuất khẩu tăng, làm tăng cung ngoại tệ, khiến cho nội tệ lên giá. 

Chính phủ cũng có thể bù giá cho một số mặt hàng nhập khẩu thiết yếu, bù giá làm tăng nhập khẩu, kết quả là làm cho nội tệ giảm giá. 

(3) Các công cụ cá biệt 

- Điều chỉnh tỉ lệ dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ

Khi ngoại tệ khan hiếm trên thị trường ngoại hối, NHTW có thể tăng tỉ lệ dự trữ bắt buộc đối với vốn huy động bằng ngoại tệ của các Ngân hàng thương mại, làm cho chi phí sử dụng vốn bằng ngoại tệ tăng.

Để kinh doanh có lãi buộc các Ngân hàng thương mại phải hạ lãi suất huy động ngoại tệ, kết quả là việc nắm giữ ngoại tệ trở nên kém hấp dẫn hơn so với nắm giữ nội tệ, khiến cho những người sở hữu ngoại tệ phải bán đi lấy nội tệ, làm tăng cung ngoại tệ trên thị trường ngoại hối.

- Qui định lãi suất trần thấp đối với tiền gửi bằng ngoại tệ

Là các qui định về lãi suất tiền gửi không kì hạn tối đa đối với ngoại tệ, tiền gửi có kì hạn đến 6 tháng tối đa, tiền gửi có kì hạn trên 6 tháng tối đa.

- Qui định trạng thái ngoại tệ đối với các Ngân hàng thương mại

Ngoài mục đích chính là phòng ngừa rủi ro tỉ giá, còn có tác dụng hạn chế đầu cơ ngoại tệ, làm giảm áp lực lên tỉ giá khi cung cầu mất cân đối.

(Tài liệu tham khảo: Những vấn đề cơ bản về tỉ giá, Tổ hợp giáo dục Topica)