Bảo hiểm bắt buộc (Compulsory insurance) và bảo hiểm tự nguyện (Non-compulsory insurance) là gì?

Hình minh họa. Nguồn: eTags

Bảo hiểm bắt buộc (Compulsory insurance) và bảo hiểm tự nguyện (Non-compulsory insurance)

Định nghĩa

Bảo hiểm bắt buộc trong tiếng Anh là Compulsory insurance. Bảo hiểm bắt buộc bao gồm những nghiệp vụ bảo hiểm mà pháp luật có qui định về nghĩa vụ tham gia bảo hiểm của các tổ chức, cá nhân có mối quann hệ nhất định với loại đối tượng bắt buộc phải được bảo hiểm.

Bảo hiểm tự nguyện trong tiếng Anh là Non-compulsory insurance. Bảo hiểm tự nguyện bao gồm những nghiệp vụ bảo hiểm mà hợp đồng bảo hiểm được kí kết theo ý nguyện của bên mua bảo hiểm và hoàn toàn dựa trên nguyên tắc thỏa thuận.

Các thuật ngữ liên quan

Bảo hiểm (Insurance) là phương pháp chuyển giao rủi ro được thực hiện thông qua hợp đồng bảo hiểm.

Hợp đồng bảo hiểm (Insurance policy) là sự thoả thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải nộp tiền đóng phí bảo hiểm còn doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm hoặc bồi thường khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Nhận xét

- Đại bộ phận các nghiệp vụ bảo hiểm thuộc loại bảo hiểm tự nguyện.

- Trong bảo hiểm bắt buộc, thông thường pháp luật có qui định thống nhất về các điều khoản cơ bản của hợp đồng bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm có nghĩa vụ tuân thủ khi giao kết hợp đồng bảo hiểm.

- Bắt buộc không làm mất đi nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng trong quan hệ hợp đồng vì các bên được tự nguyện lựa chọn đối tác và thỏa thuận những vấn đề còn lại.

Sự cần thiết của bảo hiểm bắt buộc

- Đảm bảo chức năng trật tự xã hội của Nhà nước.

- Để bảo vệ lợi ích công cộng, an toàn chung, Nhà nước buộc phải sử dụng luật pháp để can thiệp vào việc bảo hiểm cho một số đối tượng mà có liên quan đến lợi ích chả nhiều thành viên trong xã hội.

Ví dụ: Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ ba là bảo hiểm bắt buộc do:

+ Số vụ tai nạn giao thông ngày một gia tăng, gây hậu quả thiệt hại khó lường.

+ Người gây ra tai nạn trong nhiều trường hợp bỏ trốn để trốn tránh trách nhiệm.

Cần lưu ý

- Doanh nghiệp bảo hiểm không được lợi dụng bằng cách giải thích sai lệch tính chất bắt buộc trong giao kết hợp đồng bảo hiểm.

- Bảo hiểm bắt buộc không trao bất kì đặc quyền nào cho doanh nghiệp bảo hiểm.

- Hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp bảo hiểm chỉ có thể có được bằng việc hoàn thiện sản phẩm bảo hiểm, cung cấp dịch vụ có chất lượng cho khách hàng ngay cả khi là bảo hiểm bắt buộc.

Một số loại bảo hiểm bắt buộc ở Việt Nam

- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới

- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của người vận chuyển hàng đối với hành khách

- Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm

- Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với hoạt động tư vấn pháp luật

- Bảo hiểm cháy nổ...

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Lí thuyết bảo hiểm, NXB Tài chính)