Tổ chức dạng U (U-form organization) và tổ chức dạng M (M-form organization) là gì?

Hình minh họa

Tổ chức dạng U (U-form organization)

Khái niệm

Tổ chức dạng U trong tiếng Anh là U-form organization.

Tổ chức dạng U là cơ cấu tổ chức trong đó một doanh nghiệp được quản lí tập trung như một đơn vị duy nhất. Trong hệ thống này, các chức năng như marketing, sản xuất, tài chính, nhân sự được chuyên môn hóa.

Đặc điểm

Oliver Williamson là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ này. Ông cho rằng các doanh nghiệp được tổ chức theo dạng chữ U dễ mất khả năng kiểm soát và cuối cùng rơi vào tình trạng theo đuổi những mục tiêu quản lí phi lợi nhuận, vì cán bộ điều hành ở cấp cao chịu trách nhiệm thực hiện các chức năng quản lí tương ứng không thể kiểm soát chặt chẽ cấp dưới của mình khi họ bán nhiều sản phẩm khác nhau trên các thị trường khác nhau.

Tổ chức dạng M (M-form organization)

Khái niệm

Tổ chức dạng M hay doanh nghiệp dạng nhiều phòng ban trong tiếng Anh là M-form organization hay multidivisional form organization.

Tổ chức dạng M là loại hình cơ cấu tổ chức được áp dụng trong các công ty lớn để tránh tình trạng quản lí lỏng lẻo. Trách nhiệm đối với các hoạt động sản xuất phi tập trung hóa bằng cách thành lập nhiều phòng ban, mỗi phòng ban có cơ cấu quản lí riêng của mình.

Đặc điểm

Quyết định phân bổ vốn được tập trung hóa, tức do các giám đốc điều hành ở cấp cao hơn đưa ra. Những giám đốc này thường có vốn sở hữu ở trong công ty, nên họ có động cơ sử dụng quyền điều động vốn của mình để trừng phạt những phòng ban kinh doanh không đạt mức lãi thỏa đáng.

Sự chuyển đổi giữa tổ chức dạng U sang tổ chức dạng M

Oliver Williamson, lập luận rằng các doanh nghiệp tổ chức dạng M ít có khả năng theo đuổi những mục tiêu phi lợi nhuận hơn so với các doanh nghiệp tổ chức dạng U (tức thành đơn vị duy nhất), bởi vì các giám đốc ở cấp cao nhất có thể đặt ra mục tiêu lợi nhuận rõ ràng cho các phòng ban và ít khi bị mất khả năng kiểm soát cấp dưới của mình nếu so với dạng U.

Theo Williamson, doanh nghiệp tăng trưởng càng nhanh, nó càng có xu hướng chuyển từ cách tổ chức dạng U sang dạng M. Williamson cho rằng tổ chức dạng U ít được sử dụng khi các công ty có qui mô ngày càng lớn. Các công ty này thường áp dụng phương pháp tổ chức dạng M (hình thức chia thành nhiều bộ phận, phòng, ban độc lập).

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)