Thuế trực thu (Direct tax) là gì? Ưu điểm và hạn chế của thuế trực thu

Hình minh họa. Nguồn: futurekerala

Thuế trực thu (Direct tax)

Định nghĩa

Các hình thức thuế, suy cho cùng đều đánh vào thu nhập của người nộp thuế. 

Tuy nhiên, tùy thuộc vào phương thức đánh thuế - đánh một cách trực tiếp hay gián tiếp vào thu nhập mà người ta chia hệ thống thuế thành hai loại: thuế trực thu và thuế gián thu.

Thuế trực thu trong tiếng Anh là Direct tax. Thuế trực thu là loại thuế đánh trực tiếp vào thu nhập hoặc tài sản của người nộp thuế.

Thuật ngữ liên quan

Thuế (Tax) được coi là khoản đóng góp bắt buộc mà mỗi tổ chức, cá nhân phải có nghĩa vụ đóng góp cho Nhà nước theo Luật định để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.

Đặc trưng của thuế là tính bắt buộc, tính không hoàn trả trực tiếp và tính pháp lí cao.

Đặc điểm của thuế trực thu

- Người nộp thuế trực thu là người trả thuế cuối cùng trong một chu kì sản xuất kinh doanh. (Đối tượng nộp thuế đồng thời là đối tượng chịu thuế)

Nói một cách khác khả năng và cơ hội chuyển dịch gánh nặng thuế của người nộp thuế cho người khác trở nên khó khăn hơn.

- Thuế trực thu thường bao gồm các sắc thuế có cơ sở đánh thuế là thu nhập nhận được như: thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhà đất...

- Mức thuế phụ thuộc vào kết quả tạo ra thu nhập như tiền lương, tiền công, lợi nhuận, lợi tức.

- Thuế trực thu mang tính lũy tiến (nghĩa là mức thuế tăng cùng mức thu nhập chịu thuế).

Ưu điểm

- Do thuế trực thu có tính lũy tiến nên mức độ đảm bảo công bằng cao.

Thuế trực thu có tính công bằng hơn so với thuế gián thu, vì phần đóng góp về thuế thường phù hợp đối với khả năng của từng đối tượng, có tính phân loại đối tượng cao.

Hạn chế

- Khó thu, khó quản lí do đối tượng nộp thuế là tất cả các chủ thể có thu nhập.

- Chủ thể chịu thuế cảm nhận được gánh nặng thuế nên có xu hướng trốn, tránh loại thuế này và có phản ứng trước những thay đổi về mức thuế.

* Trốn thuế (Tax Evasion) là một hoạt động bất hợp pháp trong đó một người hoặc tổ chức cố tình tránh phải trả một nghĩa vụ thuế thực sự. Những người bị bắt vì tội trốn thuế thường phải chịu các cáo buộc hình sự và hình phạt đáng kể.

* Tránh thuế (Tax Avoidance) là việc sử dụng các phương pháp hợp pháp để sửa đổi tình hình tài chính của một cá nhân để giảm số tiền thuế thu nhập phải nộp. 

Việc sửa đổi này thường được thực hiện dưới dạng yêu cầu được ghi nhận các khoản khấu trừ thuế và nợ hợp pháp. Hành động này khác với việc trốn thuế bằng cách sử dụng các phương pháp bất hợp pháp, như ghi giảm thu nhập

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Thuế, NXB Tài chính)