Hội chứng hoa tulip (Tulipmania) là gì?

Hội chứng hoa tulip

Khái niệm

Hội chứng hoa tulip hay còn gọi là bong bóng hoa tulip Hà Lan, trong tiếng Anh là Tulipmania hoặc Dutch Tulip Bulb Market Bubble.

Hội chứng hoa tulip là một trong những bong bóng thị trường nổi tiếng nhất mọi thời đại. Hội chứng này xảy ra ở Hà Lan vào đầu những năm 1600, khi giá của búp hoa tulip bị đẩy lên đến cực điểm do hoạt động đầu cơ. 

Ở mức giá cao nhất, giá một búp tulip gấp 6 lần thu nhập hàng năm của một người bình thường. 

Ngày nay, hội chứng hoa tulip giống một câu chuyện ngụ ngôn cho những cạm bẫy mà sự tham lam và đầu cơ quá mức có thể tạo ra.

Hội chứng hoa tulip trở nên nổi tiếng nhờ cuốn sách bởi nhà văn người Scotland thế kỷ 19 Charles Mackay. Ông không được coi là một nhà sử học, nhưng những câu chuyện sống động của ông đã thu hút sự chú ý của mọi người.

theo cựu giáo sư kinh tế Earl A. Thompson của UCLA, giá hoa tulip tăng 20 lần từ tháng 11 năm 1636 đến tháng 2 năm 1637, rồi giảm 99% vào tháng 5 năm 1637.

Giáo sư Anne Goldgar tại đại học King's College London trên thực tế đúng là có sự mất giá nghiêm trọng của hoa tulip. Nhưng hiệu ứng của nó không tệ như trong những câu chuyện nổi tiếng và lời đồn thổi.

Diến biến hội chứng hoa tulip

Hoa tulip lần đầu tiên xuất hiện ở Tây Âu vào cuối những năm 1500. Hoa tulip trở thành một món xa xỉ phẩm mà bất kì người giàu có nào cũng phải có. 

Muốn theo kịp những người giàu có tầng lớp thương nhân trung lưu của xã hội Hà Lan đã tìm cách bắt chước họ và cũng muốn có hoa tulip. 

Ban đầu, nó là một món hàng thể hiện địa vị mà người khác muốn mua chỉ vì nó đắt tiền. Nhưng đồng thời, hoa tulip được biết đến là rất mỏng manh, khó sống sót nếu không được canh tác cẩn thận. 

Hiếm nhất là hoa tulip có hoa văn sọc, nhiều màu, khác với những bông hoa đơn sắc thông thường. Chúng chính là tác nhân đẩy giá thị trường lên cao.

Năm 1634, hội chứng hoa tulip quét qua Hà Lan. Những bông hoa tulip hiếm nhất, chất lượng cao nhất có giá tương đương với 750.000 USD ngày nay. Nhiều bông hoa tulip được giao dịch trong phạm vi 50.000 - 150.000 USD. 

Đến năm 1636, nhu cầu buôn bán hoa tulip lớn đến mức các trung tâm buôn bán chúng  thường xuyên được mở ở Sàn giao dịch chứng khoán Amsterdam, ở Rotterdam, Harlaem và các thị trấn khác.

Vào thời điểm đó, các nhà giao dịch chuyên nghiệp đã tham gia hoạt động này và mọi người dường như có thể kiếm tiền chỉ bằng cách sở hữu một số bông hoa tulip hiếm. Mọi người bắt đầu mua hoa tulip với đòn bẩy tài chính, sử dụng các hợp đồng phái sinh kí quĩ để mua nhiều hơn mức họ có thể chi trả.

Đến cuối năm 1637, giá bắt đầu giảm và không tăng trở lại. Một phần lớn của sự sụt giảm nhanh chóng này được thúc đẩy bởi thực tế là mọi người đã mua hoa tulip bằng tiền vay, với hy vọng trả được nợ khi họ bán được hoa, và để kiếm lợi nhuận. 

Nhưng một khi giá bắt đầu giảm, những người nắm giữ buộc phải thanh lí và  bán hoa tulip với bất kì giá nào.

(Tham khảo: Investopedia; The truth about Tulip Mania, bbc.com)