Chương trình chọn mua cổ phiếu cho nhân viên (Employee Stock Purchase Plan - ESPP) là gì?

Chương trình chọn mua cổ phiếu cho nhân viên

Khái niệm

Chương trình chọn mua cổ phiếu cho nhân viên trong tiếng Anh là Employee Stock Purchase Plan - ESPP.

Chương trình chọn mua cổ phiếu cho nhân viên (ESPP) là một chương trình do công ty thực hiện và điều hành, ở đó các nhân viên tham gia có thể mua cổ phiếu của công ty với mức giá chiết khấu. 

Nhân viên đóng góp cho chương trình thông qua các khoản khấu trừ tiền lương được xây dựng giữa ngày chào bán và ngày mua. 

Vào ngày mua, công ty sẽ sử dụng khoản tiền tích lũy của nhân viên để mua cổ phiếu của công ty thay mặt cho các nhân viên tham gia.  

Đặc điểm Chương trình chọn mua cổ phiếu cho nhân viên  

Với chương trình chọn mua cổ phiếu cho nhân viên (ESPP), tỉ lệ chiết khấu trên cổ phiếu của công ty phụ thuộc vào từng chương trình cụ thể nhưng có thể thấp hơn cao nhất là 15% so với giá thị trường. 

Các chương trình ESPP có điều khoản "xem xét lại" cho phép chương trình sử dụng giá đóng cửa lịch sử của cổ phiếu. Mức giá tham khảo này có thể là giá của ngày chào bán cổ phiếu hoặc ngày mua – thông thường sẽ là con số thấp hơn.     

Đủ tiêu chuẩn và không tiêu chuẩn 

Các chương trình ESPP được phân loại theo hai dạng: đủ tiêu chuẩn và không đủ tiêu chuẩn. Các chương trình ESPP đủ điều kiện cần có sự chấp thuận của các cổ đông trước khi thực hiện và tất cả những người tham gia chương trình ESPP đều có quyền lợi bình đẳng. 

Thời hạn của một chương trình ESPP đủ tiêu chuẩn không lớn hơn ba năm và có các hạn chế về mức giảm giá tối đa cho phép. 

Các chương trình không đủ tiêu chuẩn không phải chịu nhiều hạn chế như một chương trình đủ tiêu chuẩn. 

Tuy nhiên, các chương trình không đủ tiêu chuẩn không có lợi thế về thuế từ các khoản khấu trừ sau thuế như các chương trình đủ tiêu chuẩn có.   

Các ngày quan trọng 

Nhân viên chỉ có thể tham gia vào chương trình ESPP của công ty sau khi bắt đầu thời gian chào bán. Giai đoạn này bắt đầu vào ngày chào bán, tương ứng với ngày cấp các chương trình quyền chọn cổ phiếu. 

Ngày mua sẽ là ngày đánh dấu kết thúc thời gian khấu trừ tiền lương. Đôi khi giai đoạn chào bán có nhiều ngày mua ở đó nhân viên có thể mua được cổ phiếu.   

Các điều kiện

Các chương trình ESPP thường không cho phép mỗi cá nhân tham gia sở hữu hơn 5% cổ phần của công ty. Điều kiện hạn chế này thường được áp dụng cho các nhân viên làm việc với công ty chưa đủ một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. 

Tất cả các nhân viên đều có thể lựa chọn tham gia, nhưng không nhất thiết phải có nghĩa vụ tham gia vào chương trình ESPP.   

Các số liệu quan trọng 

Trong thời gian đăng kí tham gia, nhân viên sẽ được yêu cầu nêu số tiền sẽ được khấu trừ từ tiền lương của họ để đóng góp cho chương trình. Thông thường phần lương khấu trừ sẽ bị giới hạn trong một tỉ lệ phần tram nhất định. 

Ở Mỹ, Sở Thuế vụ (IRS) thường hạn chế tổng số tiền có thể được đóng góp ở mức 25.000$ mỗi năm. Hầu hết các chương trình ESPP cấp cho nhân viên tại Mỹ có mức chiết khấu giá lên tới 15%.  

Các khoản đầu tư chịu thuế 

Các qui tắc về thuế liên quan đến chương trình ESPP rất phức tạp. 

Nói chung, các khoản đầu tư chịu thuế tiêu chuẩn sẽ bị đánh thuế trong năm cổ phiếu được bán. 

Bất kì khoản chiết khấu nào cho giá cổ phiếu ban đầu đều bị đánh thuế như thu nhập thông thường, còn phần lợi nhuận còn lại sẽ được đánh thuế dưới dạng khoản tăng vốn dài hạn. 

Mặt khác, các khoản đầu tư chịu thuế không tiêu chuẩn có thể bị đánh thuế ở mức thuế thu nhập thông thường cho toàn bộ lợi nhuận.  

(Theo Investopedia)