Trả thưởng bằng cổ phiếu (Stock Compensation) là gì? Đặc điểm Trả thưởng bằng cổ phiếu

Trả thưởng bằng cổ phiếu

Khái niệm

Trả thưởng bằng cổ phiếu trong tiếng Anh là Stock Compensation.

Trả thưởng bằng cổ phiếu là hình thức thưởng của các công ty cho nhân viên bằng cách sử dụng các quyền chọn cổ phiếu công ty đó. 

Nhân viên có quyền chọn mua cổ phiếu cần xác định liệu cổ phiếu của họ có được chuyển giao và giá trị của nó có giữ nguyên khi họ không còn làm việc tại công ty phát hành nữa hay không. 

Do hậu quả thuế phụ thuộc vào giá trị thị trường hợp lí (FMV) của cổ phiếu, nếu cổ phiếu bị tính thuế khấu trừ tại nguồn, tiền thuế phải được trả bằng tiền mặt cho dù nhân viên được trả bằng khoản bồi thường vốn chủ sở hữu.   

Đặc điểm

Trả thưởng bằng cổ phiếu thường được sử dụng bởi các công ty mới thành lập do họ thường không có tiền mặt để thưởng với mức giá cạnh tranh cho nhân viên. 

Giám đốc điều hành và nhân viên có thể chia sẻ mức tăng trưởng và lợi nhuận của công ty theo hình thức trả thưởng bằng cổ phiếu. 

Tuy nhiên, có một số luật và qui định công ty cần phải tuân thủ, chẳng hạn như nghĩa vụ ủy thác, xử lí thuế và khấu trừ thuế, đăng kí phát hành và các loại chi phí.     

Khi trao quyền, các công ty cho phép nhân viên mua một số lượng cổ phiếu được xác định trước với một mức giá định sẵn. Các công ty có thể trao quyền vào một ngày cụ thể hoặc theo lịch trình định kì hàng tháng, hàng quí hoặc hàng năm. 

Thời gian được định sẽ dựa trên thời gian hay các mục tiêu hiệu suất của công ty hay cá nhân được đáp ứng, hoặc dựa trên cả tiêu chí thời gian và hiệu suất. 

Thời gian trao quyền thường là sau ba đến bốn năm, có hiệu lực kể từ sau ngày đầu tiên nhân viên đủ điều kiện nhận trả thưởng bằng cổ phiếu. 

Sau khi được trao quyền, nhân viên có thể thực hiện quyền chọn mua cổ phiếu của mình bất cứ lúc nào trước ngày đáo hạn. 

Ví dụ về Trả thưởng bằng cổ phiếu 

Giả sử một nhân viên được trao quyền mua 2.000 cổ phiếu với giá 20$ mỗi cổ phiếu. Các quyền chọn được trao 30% mỗi năm trong ba năm và có thời hạn 5 năm. 

Nhân viên sẽ phải trả 20$ mỗi cổ phiếu khi mua cổ phiếu cho dù giá cổ phiếu tại thời điểm mua thay đổi như thế nào trong thời gian năm năm.   

Quyền chọn cổ phiếu cho nhân viên

Có nhiều loại trả thưởng bằng cổ phiếu khác nhau ví dụ như quyền chọn cổ phiếu không tiêu chuẩn (NSO) và quyền chọn cổ phiếu khích lệ (ISO). 

- Quyền chọn cổ phiếu khích lệ (ISO) chỉ được cung cấp cho nhân viên, còn ban giám đốc hay các tư vấn viên – những người không phải là nhân viên bình thường - không có lựa chọn này. 

Quyền chọn cổ phiếu khích lệ (ISO) thường có các lợi thế đặc biệt về thuế. 

- Với các quyền chọn chứng khoán không tiêu chuẩn (NSO), nhà tuyển dụng không cần phải báo cáo khi họ nhận quyền chọn hay khi thực hiện quyền chọn.  

- Quyền tăng giá cổ phiếu (SAR) cho phép giá trị của một số lượng cổ phiếu xác định trước được thanh toán bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu. 

Cổ phiếu Phantom trả khoản thưởng bằng tiền mặt bằng với giá trị lượng cổ phiếu đã xác định trước. 

- Kế hoạch mua cổ phiếu cho nhân viên (ESPP) cho phép nhân viên mua cổ phiếu của công ty với giá chiết khấu. 

- Cổ phiếu bị hạn chế giao dịch và các đơn vị cổ phiếu bị hạn chế giao dịch (RSU) cho phép nhân viên nhận cổ phiếu thông qua hình thức giao dịch hoặc quà tặng nếu đạt được thời gian làm việc và các mục tiêu hiệu suất của công ty đề ra.   

Trao quyền Trả thưởng bằng cổ phiếu

Việc trao quyền (vesting) khi công ty trả thưởng bằng cổ phiếu cho nhân viên có thể được thực hiện trong thời gian vài năm hay theo bất kì thời gian nào phù hợp. 

Hình trên mô tả quá trình chuyển giao quyền chọn cổ phiếu của công ty sang nhân viên khi thực hiện trả thưởng bằng cổ phiếu.

RSU cũng tương tự như vậy nhưng nhân viên không có bất kì quyền nào khi sở hữu cổ phiếu, chẳng hạn như quyền bỏ phiếu cho đến khi cổ phiếu tạo ra lợi nhuận và lợi nhuận đã được phân phối.    

Cổ phiếu phát triển vốn chỉ được trao quyền nếu các yêu cầu nhất định được đáp ứng. 

Chúng bao gồm các yêu cầu tỉ lệ như thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS), lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) hay tổng lợi nhuận cổ phiếu của công ty trên một chỉ số. Thông thường, thời gian thực hiện quyền cho các cổ phiếu này thường kéo dài nhiều năm.   

Thực hiện quyền chọn chứng khoán 

Quyền chọn cổ phiếu có thể được thực hiện bằng trả tiền mặt, trao đổi cổ phiếu đang sở hữu thông qua nhà môi giới chứng khoán trong các giao dịch bán cùng ngày hoặc khi thực hiện giao dịch bán để mua lại (sell-to-cover transaction). 

Tuy nhiên, các công ty thường chỉ cho phép chọn một hoặc hai trong số các hình thức trên. 

Ví dụ, các công ty tư nhân thường không cho phép thực hiện các giao dịch bán cùng ngày hay bán để mua lại.   

(Theo Investopedia)