Cân bằng Nash (Nash Equilibrium) là gì? Ứng dụng trong thị trường độc quyền nhóm

Hình minh họa. Nguồn: gametheory101.com

Cân bằng Nash (Nash equilibrium)

Khái niệm

Cân bằng Nash trong tiếng Anh là Nash equilibrium.

Cân bằng Nash trong lí thuyết trò chơi là trạng thái hai hoặc nhiều người tham gia trò chơi bất hợp tác (noncooperative game) không có động cơ để đi chệch khỏi chiến lược ban đầu của họ sau khi xem xét chiến lược của các đối thủ.

Lịch sử hình thành

Cân bằng Nash được đặt theo tên của nhà phát minh là John Nash, một nhà toán học người Mỹ. Nó được coi là một trong những khái niệm quan trọng nhất của lí thuyết trò chơi.

Giả thuyết của cân bằng Nash là các người chơi đưa ra quyết định độc lập, không thông đồng với nhau. Dựa vào toán học và logic để xác định các hành động mà người tham gia trò chơi nên thực hiện để đảm bảo kết quả tốt nhất cho chính họ.

Ứng dụng trong thị trường độc quyền nhóm

Cân bằng Nash có thể được ứng dụng vào các ngành từ kinh tế đến khoa học xã hội. Trong lĩnh vực kinh tế, cân bằng Nash được ứng dụng phổ biến trong thị trường độc quyền nhóm.

Trong thị trường độc quyền nhóm, trạng thái cân bằng Nash là trạng thái cân bằng được xác định bởi đặc điểm là không ai trong số các nhà độc quyền có thể tăng lợi nhuận của mình bằng cách đơn phương thay đổi chiến lược giá.

Lợi nhuận 2 công ty ArcCo và BatCo theo cân bằng Nash (đơn vị: Triệu USD)

Xét ví dụ trong thị trường nhị quyền bán (Duopoly):

Giả sử có hai công ty trên thị trường là ArcCo và BatCo. ArcCo và BatCo có thể bán giá cao hoặc giá thấp cho sản phẩm. Các kết quả thị trường được thể hiện trong hình minh họa.

- Giải pháp 1: ArcCo và BatCo cung cấp sản phẩm với giá thấp, ArcCo kiếm được lợi nhuận là 50 và BatCo kiếm được 70.

- Giải pháp 2: ArcCo cung cấp sản phẩm với giá thấp và BatCo cung cấp sản phẩm với giá cao, BatCo kiếm được lợi nhuận bằng không.

- Giải pháp 4 với lợi nhuận chung tối đa (800) khi cả hai hãng đều bán giá cao cho sản phẩm. Tuy nhiên, trạng thái cân bằng Nash yêu cầu mỗi công ty hành động để đạt được lợi ích tốt nhất. BatCo có thể cải thiện vị thế của mình bằng cách cung cấp sản phẩm ở mức giá thấp khi ArcCo đang bán giá cao.

- Giải pháp 3 là đạt trang thái cân bằng Nash khi ArcCo đạt lợi nhuận 500 với mức giá cao, BatCo tối đa hóa lợi nhuận của mình ở mức 350 ở mức giá thấp.

Tuy nhiên, giải pháp 3 dẫn đến khả năng thông đồng. Nếu ArcCo đồng ý chia sẻ ít nhất 51 trong số 500 của mình khi cả hai công ty đang bán giá cao, BatCo có thể sẵn sàng bán giá cao. Mặc dù , sự thông đồng như vậy là bất hợp pháp ở hầu hết các quốc gia, nhưng vẫn là một giải pháp thay thế hấp dẫn.

Các điều kiện trong các ngành công nghiệp độc quyền khuyến khích sự thông đồng, với một số lượng nhỏ các đối thủ cạnh tranh và hành vi định giá phụ thuộc lẫn nhau. Sự thông đồng được thúc đẩy bởi một số yếu tố: Tăng lợi nhuận, giảm sự không chắc chắn của dòng tiền và xây dựng các rào cản gia nhập.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Economics for Investment Decision Makers, CFA Institute)