Lí thuyết trò chơi (Game Theory) và các ứng dụng trong kinh tế

Hình minh hoạ. Nguồn: thestreet.com

Lí thuyết trò chơi

Khái niệm

Lí thuyết trò chơi trong tiếng Anh là Game Theory.

Lí thuyết trò chơi là một khung lí thuyết để hiểu các tình huống xã hội giữa những người chơi cạnh tranh nhau. Trên một vài khía cạnh, lí thuyết trò chơi là khoa học về chiến lược, hoặc ít nhất là việc ra quyết định tối ưu của các tác nhân độc lập và cạnh tranh trong một bối cảnh chiến lược. 

Những người tiên phong chính của lí thuyết trò chơi là các nhà toán học John von Neumann và John Nash, cũng như nhà kinh tế học Oskar Morgenster.

Trọng tâm của lí thuyết trò chơi là trò chơi, đóng vai trò như một mô hình của tình huống tương tác giữa những người chơi duy lí. Chìa khóa của lí thuyết trò chơi là kết quả đạt được của một người chơi phụ thuộc vào chiến lược được thực hiện bởi người chơi khác. 

Trò chơi bộc lộ danh tính, sở thích và các chiến lược khả dụng của người chơi và cách các chiến lược này gây ảnh hưởng đến kết quả. Tùy thuộc vào mô hình mà còn cần thêm các yêu cầu hoặc giả định khác nhau.

Mặc dù có nhiều bước tiến, lí thuyết trò chơi vẫn là một ngành khoa học non trẻ và đang phát triển.

Các thuật ngữ trong lí thuyết trò chơi

Trò chơi: Bất kì tình huống nào có kết quả phụ thuộc vào hành động của hai hoặc nhiều người ra quyết định (người chơi)

Người chơi: Người đưa ra quyết định chiến lược trong phạm vi trò chơi

Chiến lược: Một kế hoạch hành động hoàn chỉnh mà người chơi sẽ sử dụng tuỳ thuộc vào các hoàn cảnh nảy sinh trong trò chơi

Kết quả: Những gì người chơi nhận được khi kết thúc cuộc chơi

Bộ thông tin: Là những thông tin sẵn có tại một thời điểm xác định trong trò chơi

Điểm cân bằng: Là thời điểm trong trò chơi mà những người chơi đã đưa ra quyết định và kết quả đã hình thành.

Tác động của lí thuyết trò chơi tới kinh tế học và kinh doanh

Lí thuyết trò chơi đã mang lại một cuộc cách mạng về kinh tế bằng cách giải quyết các vấn đề quan trọng trong các mô hình kinh tế toán học trước đây. Ví dụ, kinh tế học tân cổ điển phải vất vả để tìm hiểu dự đoán kinh doanh và không thể giải thích cạnh tranh không hoàn hảo. Lí thuyết trò chơi chuyển sự chú ý khỏi trạng thái cân bằng ổn định tới các hành động trong thị trường.

Trong kinh doanh, lí thuyết trò chơi có lợi cho việc mô hình hóa các hành vi cạnh tranh giữa các tác nhân kinh tế. Các doanh nghiệp thường có một số lựa chọn chiến lược ảnh hưởng đến khả năng hiện thực hóa lợi ích kinh tế của họ. 

Ví dụ, các doanh nghiệp có thể phải đối mặt với những vấn đề nan giải như liệu có nên dừng sản xuất các sản phẩm hiện có hoặc phát triển các sản phẩm mới, giảm giá thấp hơn so với đối thủ hay sử dụng các chiến lược tiếp thị mới. 

Các nhà kinh tế học thường sử dụng lí thuyết trò chơi để hiểu hành vi của công ty độc quyền tập đoàn. Lí thuyết trò chơi giúp dự đoán các kết quả có khả năng xảy ra khi các công ty tham gia vào một số hành vi nhất định, chẳng hạn như ấn định giá và thông đồng.

(Theo: investopedia.com)