Vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành (Principal-Agent Problem) là gì?

Hình minh họa. Nguồn: computing.ece.vt.edu

Vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành

Khái niệm

Vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành trong tiếng Anh là Principal-Agent Problem. 

Vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành là mâu thuẫn trong các ưu tiên giữa một người hoặc một nhóm với người đại diện được ủy quyền hành động thay mặt họ. Một người thừa hành có thể hành động theo cách trái với lợi ích tốt nhất của người ủy nhiệm.

Vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành có thể xảy ra trong mọi tình huống trong đó quyền sở hữu một tài sản (người ủy nhiệm) ủy quyền kiểm soát trực tiếp tài sản đó cho một bên khác (người thừa hành).

Ví dụ, các nhà đầu tư chứng khoán của công ty, với tư cách là chủ sở hữu một phần công ty, là người ủy nhiệm dựa vào giám đốc điều hành (CEO) của công ty, có tư cách là người thừa hành của họ, để thực hiện các chiến lược phục vụ lợi ích tốt nhất của các nhà đầu tư.

Đó là, họ muốn cổ phiếu tăng giá hoặc được trả cổ tức, hoặc cả hai. Nếu CEO thay vì cố gắng đạt các mục đích trên mà giữ lại mọi lợi nhuận để mở rộng công ty hoặc để trả lương thưởng hậu hĩnh cho các quản lí, thì các cổ đông có thể thấy họ đã bị người thừa hành của 

Vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành đã trở thành một yếu tố tiêu chuẩn trong khoa học chính trị và kinh tế. Lí thuyết được phát triển vào những năm 1970 bởi Michael Jensen thuộc Đại học Kinh doanh Harvard và William Meckling thuộc Đại học Rochester. 

Họ đã đề ra cấu trúc tách biệt quyền kiểm soát: Sự tách biệt kiểm soát này xảy ra khi người ủy nhiệm thuê một người thừa hành, người ủy nhiệm sẽ ủy thác một mức độ kiểm soát và quyền đưa ra quyết định cho người thừa hành. Nhưng người ủy nhiệm vẫn giữ quyền sở hữu tài sản và trách nhiệm đối với mọi tổn thất.

Ví dụ về vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành

Vấn đề giữa người ủy nhiệm và người thừa hành có thể xuất hiện trong nhiều tình huống hàng ngày, nằm ngoài phạm vi thế giới tài chính. Một người thuê luật sư có thể lo lắng rằng luật sư sẽ cố tình tăng thêm nhiều giờ không cần thiết để tính thêm tiền. 

Một người mua nhà có thể nghi ngờ rằng nhà môi giới quan tâm đến khoản tiền hoa hồng hơn là mối quan tâm và lợi ích của mình.

Trong tất cả các trường hợp này, người ủy nhiệm có rất ít sự lựa chọn: họ cần một người thừa hành để giải quyết công việc.

Một số giải pháp

Ví dụ về tình huống của cổ đông và CEO. Các cổ đông có thể hành động trước và sau khi thuê một người quản lí để chống lại một số rủi ro. Đầu tiên, họ có thể lập hợp đồng thuê  quản lí theo cách tăng phần thưởng của nhà quản lí khi lợi ích của cổ đông tăng.

Các cổ đông có thể yêu cầu ban quản lí thường xuyên báo cáo kết quả cho họ, thuê giám sát bên ngoài hoặc kiểm toán viên để theo dõi thông tin. Trong trường hợp xấu nhất, họ có thể thay thế người quản lí.

Xu hướng gần đây là sử dụng các hợp đồng lao động liên kết chặt chẽ nhất có thể giữa phần thưởng của nhân viên với hiệu suất. Đối với các nhà quản lí doanh nghiệp, các ưu đãi bao gồm quyền chọn cổ phiếu, kế hoạch chia sẻ lợi nhuận, hoặc liên kết trực tiếp giữa tiền người quản lí nhận được với giá cổ phiếu.

(Theo investopeda)

Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2025 (Vietnam Investment Forum 2025) với chủ đề “Khai thông & Bứt phá” do trang TTĐT tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào ngày 8/11/2024 tại GEM CENTER, TP HCM.

Sự kiện quy tụ giới chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực đầu tư, tài chính là các nhà làm chính sách, CEO, CFO, CIO các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, công ty bất động sản, các hãng xếp hạng, công ty cung cấp dữ liệu và hàng trăm nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường chứng khoán và bất động sản.

Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.

Thông tin chi tiết chương trình: https://event.vietnambiz.vn/