Mối quan hệ đại diện (Agency relationship) là gì? Xung đột lợi ích trong mối quan hệ đại diện
Hình minh họa
Mối quan hệ đại diện (Agency relationship)
Khái niệm
Mối quan hệ đại diện trong tiếng Anh là Agency relationship.
Mối quan hệ đại diện xuất hiện bất cứ khi một người nào đó (người chủ) kí hợp đồng với người khác (người đại diện) để thực hiện các công việc thay cho người chủ và đại diện cho lợi ích của người chủ. Trong mối quan hệ đại diện, người đại diện có quyền đưa ra các quyết định thay cho người chủ. Vấn đề phát sinh khi người đại diện không có cùng lợi ích với người chủ.
Xung đột lợi ích trong mối quan hệ đại diện
Trong doanh nghiệp, xung đột lợi ích thường xuất hiện, đặc biệt là giữa chủ sở hữu và người quản lí. Ở Mỹ, các công ty cổ phần nhận được rất nhiều sự chú ý vì hình thức tổ chức dạng công ty cổ phần là phổ biến. Trong một công ty cổ phần lớn, chúng ta thường thấy có sự tách rời quyền sở hữu công ty và họ lựa chọn ban giám đốc, là người điều hành hoạt động của công ty. Lí thuyết đại diện có ý nghĩa quan trọng đối với cấu trúc của một công ty cổ phần bởi vấn đề đại diện - sở hữu giữa các nhà quản lí và cổ đông.
Do qui mô lớn của các công ty cổ phần hiện đại và có hàng ngàn cổ đông, nên sự tương tác hàng ngày giữa chủ sở hữu và người quản lí là không thực tế. Ví dụ, lấy trường hợp của công ty Coca Cola, là tập đoàn sản xuất một trong những sản phẩm dễ nhận biết nhất trên thế giới.
Trong năm 2008, giá trị thị trường của công ty là hơn 100 tỉ USD và công ty có hơn 300,000 cổ đông. Rõ ràng, các nhà quản lí không thể thường xuyên gặp gỡ với tất cả các người chủ sở hữu. Khoảng một nửa số cổ phiếu được nắm giữ bởi các nhà đầu tư tổ chức. Thậm chí việc gặp gỡ thường xuyên giữa các nhà quản lí và các tổ chức này cũng không khả thi vì con số này vượt quá 1,000 tổ chức. Việc tách biệt quyền sở hữu và quyền quản lí có thể mang lại sự phồn vinh cho doanh nghiệp nếu các nhà quản lí thực sự hành động vì lợi ích tốt nhất của cổ đông.
Nhiều lí thuyết tài chính đã tập trung vào việc làm thế nào để thiết kế một hợp đồng thù lao tối ưu (optimal compensation contract) nhằm hòa hợp lợi ích giữa các cổ đông và nhà quản lí. Thiết kế tốt nhất của một hợp đồng phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm liệu có nên giám sát hành động của nhà quản lí, mức độ bất cân xứng thông tin giữa các nhà quản lí và cổ đông, sự tương xứng với kết quả kinh doanh, và sự khác nhau trong thời gian tham gia vào công ty giữa nhà quản lí và cổ đông.
Để khuyến khích các nhà quản lí, người sở hữu phải đưa ra bao gồm cả phần thưởng và hình phạt trong hợp đồng thù lao, được gọi là "củ cà rốt và cây gậy - carrots and sticks)
(Tài liệu tham khảo: TÀI CHÍNH HÀNH VI, Tâm lí học, Ra quyết định, và Thị trường, Lucy FAckert, Richard Deaves, NXB Kinh Tế TP.HCM)
Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2025 (Vietnam Investment Forum 2025) với chủ đề “Khai thông & Bứt phá” do trang TTĐT tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào ngày 8/11/2024 tại GEM CENTER, TP HCM.
Sự kiện quy tụ giới chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực đầu tư, tài chính là các nhà làm chính sách, CEO, CFO, CIO các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, công ty bất động sản, các hãng xếp hạng, công ty cung cấp dữ liệu và hàng trăm nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường chứng khoán và bất động sản.
Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.
Thông tin chi tiết chương trình: https://event.vietnambiz.vn/
