Số nhân tài khóa (Fiscal Multiplier) là gì? Đặc điểm và công thức

Số nhân tài khóa

Khái niệm

Số nhân tài khóa trong tiếng Anh là Fiscal Multiplier. 

Số nhân tài khóa đo lường hiệu quả của việc tăng chi tiêu trong chính sách tài khóa của chính phủ đối với tổng sản phẩm quốc dân (GNP), hoặc tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Đặc điểm của Số nhân tài khóa

Số nhân tài khóa là một tỉ lệ để thể hiện mối quan hệ nhân quả giữa biến cần được kiểm tra (sự thay đổi chính sách tài khóa) và kết quả (GDP).

Khi chính phủ gia tăng chi tiêu sẽ tạo ra doanh thu cho những doanh nghiệp sản xuất và họ cung ứng hàng hóa, dịch vụ cho chính phủ. Doanh thu này sẽ chảy vào các hộ gia đình dưới hình thức là tiền lương, tiền lãi, lợi nhuận, tiền thuê. Sự gia tăng thu nhập khả dụng này lại dẫn đến tăng chi tiêu tiêu dùng.

Tiếp đó, tăng chi tiêu tiêu dùng sẽ làm cho các doanh nghiệp tăng được sản lượng và doanh thu, rồi lại dẫn đến một vòng tăng thu nhập và chi tiêu mới.

Tác động cuối cùng của chính sách tăng chi tiêu trong chính sách tài khóa của chính phủ là làm cho tổng thu nhập của nền kinh tế tăng lên một lượng thậm chí còn lớn hơn cả lượng chi tiêu tăng thêm của chính phủ.

Cốt lõi của số nhân tài khóa là dựa vào xu hướng tiêu dùng cận biên (MPC).

Lí thuyết số nhân tài khóa cho rằng miễn là MPC tổng thể của một quốc gia lớn hơn 0, thì việc chi tiêu chính phủ ban đầu sẽ dẫn đến thu nhập quốc gia tăng không tương xứng.

Số nhân tài khóa biểu thị mức độ lớn hơn hoặc, nếu kích thích kinh tế bằng chính sách tài khóa phản tác dụng, thu nhập quốc gia sẽ nhỏ hơn so với số tiền chi tiêu thêm của chính phủ.

Công thức tính Số nhân tài khóa 

Công thức tính Số nhân tài khóa là:

Ví dụ, giả sử rằng chính phủ của một quốc gia ban hành khoản kích thích kinh tế bằng chính sách tài khóa 1 tỉ USD và MPC của người tiêu dùng là 0,75.

Người tiêu dùng nhận được 1 tỉ USD ban đầu sẽ tiết kiệm được 250 triệu USD và chi tiêu 750 triệu USD, và tiếp tục với những người khác trong vòng tròn kích thích kinh tế. Những người nhận 750 triệu USD đó sẽ chi 562,5 triệu USD,…

Vì xu hướng tiêu dùng biên là 0.75, nên số nhân tài khóa sẽ là 4. Do đó, lí thuyết của Keynes sẽ dự đoán mức tăng tổng thể đối với tổng thu nhập quốc gia là 4 tỉ USD do kết quả của việc kích thích kinh tế bằng chính sách tài khóa 1 tỉ USD ban đầu.

Số nhân tài khóa trong thế giới thực

Thức tế cho thấy mối quan hệ giữa chi tiêu và phát triển kinh tế là rắc rối so với lí thuyết đã đề xuất. Không phải tất cả các thành viên của xã hội đều có cùng MPC.

Ví dụ, các hộ gia đình có thu nhập thấp có xu hướng chi tiêu nhiều hơn so với người có thu nhập cao hơn khi nhận được gói kích thích kinh tế bằng chính sách tài khóa.

MPC cũng phụ thuộc vào hình thức nhận được gói kích thích kinh tế bằng chính sách tài khóa. Do đó, các chính sách khác nhau có thể có số nhân tài khóa khác nhau đáng kể.

(Theo Investopedia)