Rủi ro lãi suất (Interest Rate Risk) là gì? Đo lường rủi ro lãi suất

Hình minh họa (Nguồn: Medium)

Rủi ro lãi suất

Rủi ro lãi suất trong tiếng Anh là Interest Rate Risk.

Rủi ro lãi suất là rủi ro mang tính đặc trưng của bất kì một trung gian tài chính nào khi có sự chênh lệch về thời hạn giữa nguồn vốn và sử dụng vốn.

Sự không cân xứng về thời hạn giữa tài sản và nguồn vốn xảy ra thường xuyên trong quá trình hoạt động của các trung gian tài chính cùng với sự biến động thường xuyên của mức lãi suất thị trường làm cho các tổ chức này rơi vào tình trạng rủi ro lãi suất. 

Rủi ro lãi suất được thể hiện ở hai dạng sau:

Rủi ro lãi suất do tái tài trợ nguồn vốn

Hành vi tái tài trợ nguồn vốn xảy ra khi nguồn vốn huy động có thời hạn ngắn hơn yêu cầu sử dụng vốn. Trong trường hợp thời hạn của nguồn vốn huy động ngắn hơn thời hạn sử dụng vốn và lãi suất thị trường có xu hướng tăng lên cao hơn mức lãi suất đang đầu tư thì rủi ro lãi suất thực sự nảy sinh.

Rủi ro lãi suất do tái đầu tư tài sản

Rủi ro lãi suất xảy ra khi thời hạn nguồn vốn lớn hơn thời hạn sử dụng vốn và nguồn vốn được đầu tư lại với lãi suất thấp hơn lãi suất huy động vốn do sự thay đổi của lãi suất thị trường.

Đo lường rủi ro lãi suất

Mức độ rủi ro lãi suất tiềm năng được đo lường bằng sự thay đổi giá trị tài sản trong dự tính căn cứ vào chiều hướng biến động lãi suất và mức độ chênh lệch thời hạn của nguồn vốn và tài sản.

Khái niệm giá trị thị trường của tài sản tài chính là giá trị qui về hiện tại của chúng với lãi suất thị trường được sử dụng làm lãi suất chiết khấu qui về hiện tại. 

Nếu lãi suất chiết khấu tăng lên thì giá trị qui về hiện tại giảm xuống. Mặt khác nếu thời gian chiết khẩu càng dài thì giá trị hiện tại càng giảm nếu lãi suất chiết khấu không đổi. 

Vì thế trong trường hợp thời hạn tài sản lớn hơn nguồn vốn và lãi suất đang có xu hướng tăng lên thì giá trị tài sản sẽ giảm nhanh hơn nguồn vốn, ảnh hưởng đến giá trị vốn tự có. Ngược lại, nếu thời hạn tài sản nhỏ hơn thời hạn nguồn vốn và lãi suất đang có xu hướng giảm xuống thì giá trị tài sản tăng chậm hơn giá trị thị trường của nguồn vốn và rủi ro lãi suất sẽ xuất hiện.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Tiền tệ Ngân hàng, Học viện Ngân hàng, NXB Lao Động).