Nợ quá hạn (Outstanding debt) là gì? Các chỉ tiêu phản ánh nợ quá hạn

Hình minh họa (Nguồn: Rob Garver)

Nợ quá hạn (Outstanding debt)

Nợ quá hạn - danh từ, trong tiếng Anh được dùng bởi cụm từ Outstanding debt.

Nợ quá hạn là khoản nợ phát sinh khi khoản vay đến hạn mà khách hàng không hoàn trả được toàn bộ hay một phần tiền gốc hoặc lãi vay. Nợ quá hạn thường là biểu hiện yếu kém về tài chính của khách hàng và là dấu hiệu rủi ro tín dụng cho ngân hàng.

Thông tư Số: 24/2013/TT-NHNN qui định: "Nợ quá hạn là nợ mà một phần hoặc toàn bộ nợ gốc và/hoặc lãi đã quá hạn."

Trong hoạt động tín dụng ngân hàng, nợ quá hạn phát sinh là không thể tránh khỏi, nhưng nếu nợ quá hạn vượt quá tỉ lệ cho phép sẽ dẫn đến mất khả năng thanh toán của ngân hàng. (Theo Giáo trình Ngân hàng Thương mại, NXB Thống kê)

Các chỉ tiêu phản ánh nợ quá hạn

Nợ quá hạn có nhiều mức độ khác nhau, căn cứ vào tính chất rủi ro, người ta có các chỉ tiêu phản ánh nợ quá hạn sau: 

Tỉ lệ nợ quá hạn

Tỉ lệ NQH = (Số dư nợ quá hạn/tổng dư nợ) x 100%

Tỉ lệ "Nợ quá hạn" phản ánh số dư nợ gốc và lãi đã quá hạn mà chưa thu hồi được. Nợ quá hạn cho biết, cứ trên 100 đồng dư nợ hiện hành có bao nhiêu đồng đã quá hạn, đây chỉ là một chỉ tiêu cơ bản cho biết chất lượng hoạt động tín dụng của ngân hàng.

Tỉ lệ nợ quá hạn cao chứng tỏ chất lượng tín dụng thấp; ngược lại, tỉ lệ nợ quá hạn thấp chứng tỏ chất lượng tín dụng cao.

Tỉ lệ tổng dư nợ có nợ quá hạn

Tỉ lệ tổng dư nợ có nợ quá hạn = (Tổng dư nợ có nợ quá hạn/Tổng dư nợ) x 100%

Do chỉ tiêu "Tổng dư nợ có nợ quá hạn" bao gồm toàn bộ dư nợ của một khách hàng (kể cả đến hạn và chưa đến hạn) kể từ khi xuất hiện món nợ quá hạn đầu tiên, nên nó phản ánh chính xác hơn mức độ rủi ro (chất lượng) tín dụng của ngân hàng.

Chỉ tiêu "Khách hàng có nợ quá hạn"

Tỉ lệ khách hàng có nợ quá hạn = (Tổng số khách hàng quán hạn/Tổng số khách hàng có dư nợ) x 100%

Chỉ tiêu này cho biết, cứ 100 khách hàng vay vốn, thì có bao nhiêu khách hàng đã quá hạn. Nếu tỉ lệ này cao, phản ánh chính sách tín dụng của ngân hàng là không hiệu quả. 

Ngoài ra, nếu chỉ tiêu này thấp hơn chỉ tiêu "Nợ quá hạn", cho biết nợ quá hạn tập trung vào những khách hàng lớn; ngược lại, nếu chỉ tiêu này cao hơn chỉ tiêu "Nợ quá hạn", cho biết nợ quá hạn tập trung vào những khách hàng nhỏ.

Chỉ tiêu "Cơ cấu nợ quá hạn"

Tỉ lệ nợ ngắn hạn quá hạn = (Nợ quá hạn ngắn hạn/Nợ ngắn hạn) x 100%

Tỉ lệ nợ dài hạn quá hạn = (Nợ quá hạn dài hạn/Nợ dài hạn) x 100%

Khả năng thu hồi nợ quá hạn

Để đánh giá chính xác hơn chất lượng tín dụng, người ta còn phân loại nợ quá hạn theo hai chỉ tiêu sau:

NQH có khả năng thu hồi = (NQH có khả năng thu hồi/NQH) x 100%

NQH không có khả năng thu hồi = (NQH không có khả năng thu hồi/NQH) x 100%

Nợ quá hạn còn được phân theo một số tiêu chí khác làm căn cứ xây dựng kế hoạch thu hồi nợ trong từng trường hợp cụ thể và định hướng chính sách cho vay, bao gồm:

a) Nợ quá hạn theo thời gian:

- Nợ quá hạn dưới 180 ngày.

- Nợ quá hạn từ 180 đến 360 ngày.

- Nợ quá hạn trên 360 ngày.

b) Nợ quá hạn theo thành phần kinh tế:

- Nợ quá hạn của các doanh nghiệp nhà nước.

- Nợ quá hạn của các công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn.

- Nợ quá hạn của các hộ gia đình, cá nhân. (Theo Giáo trình Ngân hàng Thương mại, NXB Thống kê)