Lí thuyết cổ điển về sự thăng bằng ngân sách là gì? Nội dung

Lí thuyết cổ điển về sự thăng bằng ngân sách là một trong số học thuyết về cân đối ngân sách Nhà nước. Lí thuyết này cho rằng mỗi năm ngân sách, tổng số thu phải ngang tổng số chi.

12-12-2019

11-12-2019

Hình minh hoạ (Nguồn: excellentadmin)

Lí thuyết cổ điển về sự thăng bằng ngân sách

Khái niệm

Lí thuyết cổ điển về sự thăng bằng ngân sách tạm dịch sang tiếng Anh là Classical theory regarding budget balance.

Nguyên tổng thống Pháp G. Doumergue, trong một bài diễn văn đọc năm 1934 đã tóm tắt lí thuyết cổ điển này như sau:

"Như bà nội trợ, đi chợ, không được tiêu quá số tiền có trong túi. Quốc gia cũng trong tình hình y hệt, không được tiêu quá số tiền thu được".

Nói cách khác, mỗi năm ngân sách, tổng số thu phải ngang tổng số chi. Có hai lí do:

- Thứ nhất, tổng số chi không được quá tổng số thu. Nếu số chi vượt quá số thu, Nhà nước phải tìm ra tiền để thoả mãn các nhu cầu chi tiêu. Nhưng vì các khoản thu không đủ bù đắp các khoản chi, nên phải vay nợ ngắn hạn.

Điều này xảy ra thì ngân sách của năm nay và những năm sau có nguồn thu mới để bù đắp thâm hụt và hoàn trả tiền vay hay không, phụ thuộc rất nhiều vào thực trạng của nền kinh tế.

Trong trường hợp ngân sách bị chi ngân lớn và kéo dài, thường là Nhà nước phải phá giá đơn vị tiền tệ. Sử dụng giải pháp này, Nhà nước sẽ "chiếm" số lãi do phá giá tiền mang lại và trang trải được hết hay một phần nào đó của số nợ. Nhưng, một sự phá giá lớn đơn vị tiền tệ sẽ gây ra mức lạm phát nguy hại cho nền kinh tế.

- Thứ hai, tổng số thu ngân sách cũng không được lớn hơn tổng số chi ngân sách. Khi số thu lớn hơn số chi sẽ gây hại cho đất nước trên cả hai phương diện: Kinh tế và chính trị.

+ Về phương diện kinh tế, khi số thu lớn hơn số chi và giả sử không mang ra chi tiêu, tức là để dành. Số tiền này không sinh lời, nền kinh tế sẽ mất một phần lợi tức, một số sản phẩm tạo ra không bán được, một số doanh nghiệp thu hẹp hoặc ngừng hoạt động, nền kinh tế có thể bị đình trệ.

+ Về phương diện chính trị, khi số thu lớn hơn số chi, xu hướng là số thu trội sẽ bị chi tiêu hết, mà nhiều khi còn vượt quá. Hơn nữa, còn có thể dẫn đến tâm lí quản lí ngân sách Nhà nước một cách dễ dãi, gây ra sự lãng phí và bất bình của xã hội đối với Nhà nước.

Nội dung thăng bằng ngân sách

Nội dung thăng bằng ngân sách được thể hiện ở các khía cạnh sau đây:

- Thứ nhất, tổng số các khoản thu vào ngang với tổng số các khoản chi ra.

- Thứ hai, một ngân sách thăng bằng không được dùng đến công trái, trừ khi phải xuất tiền ra để thực hiện những nhiệm vụ to lớn của đất nước. Tất cả các khoản chi tiêu thường xuyên của Nhà nước phải do thuế tài trợ.

Lí thuyết cổ điển cho là không chính đáng khi Nhà nước đứng lên vay để chi tiêu thường xuyên. Vay ngắn hạn chỉ chính đáng khi nào ngân sách Nhà nước cần tiền mặt và trong thời gian ngắn có thể hoàn trả một cách chắc chắn.

Công trái chỉ có ý nghĩa về phương diện kinh tế khi được đem dùng để tài trợ cho sản xuất, chế tạo ra sản phẩm mới. Vậy, Nhà nước có thể vay tiền dài hạn để đầu tư.

Trong hoàn cảnh chiến tranh, Nhà nước cũng có thể vay nợ để chi tiêu cho quốc phòng, vì đó là vấn đề sống còn của cả nước.

(Tài liệu tham khảo: Quản lí tài chính công, 2012, Đại học Thuỷ Lợi)

Chi trực tiếp qua Kho bạc Nhà nước là gì? Cách thức tiến hành