Hối phiếu (Bill of Exchange) là gì? Phân loại hối phiếu
Hình minh họa
Hối phiếu (Bill of Exchange)
Định nghĩa
Hối phiếu trong tiếng Anh gọi là Bill of Exchange hay Draft. Hối phiếu là mệnh lệnh trả tiền vô điều kiện do một người kí phát cho một người khác, yêu cầu người này ngay khi nhìn thấy hối phiếu hoặc vào một ngày có thể xác định trong tương lai phải trả một số tiền nhất định cho người đó hoặc theo lệnh của người này trả cho người khác hoặc trả cho người cầm hối phiếu đó.
Các bên tham gia có quyền lợi và nghĩa vụ về hối phiếu
(1) Người kí phát (drawer): là người lập và kí phát hành hối phiếu
(2) Người bị kí phát (còn gọi là người thụ tạo, drawee): là người có trách nhiệm thanh toán số tiền ghi trên hối phiếu.
(3) Người chấp nhận (acceptor): là người bị kí phát sau khi kí chấp nhận hối phiếu.
(4) Người thụ hưởng (benificiary): là người sở hữu hợp pháp hối phiếu, do đó có quyền được nhận thanh toán số tiền ghi trên hối phiếu.
(5) Người chuyển nhượng (endorser hay assignor): là người chuyển quyền hưởng lợi hối phiếu cho người khác bằng cách trao tay hay bằng thủ tục kí hậu.
(6) Người bảo lãnh (avaliseur) là bất cứ người nào kí tên vào hối phiếu ngoại trừ người kí phát và người bị kí phát.
Đặc điểm
- Là một phương tiện thanh toán quốc tế cho nên hối phiếu chịu sự điều chỉnh của luật pháp quốc tế, trước hết là Công ước quốc tế Giownevow về hối phiếu năm 1930.
- Hối phiếu có một số tính chất như tính trừu tượng, tính trả tiền vô điều kiện và tính chất lưu thông.
Phân loại
Hối phiếu chủ yếu được dùng trong thanh toán thương mại quốc tế. Có nhiều loại hối phiếu và có thể nhận biết chúng dựa trên các tiêu thức sau:
* Căn cứ vào thời hạn trả tiền
Hối phiếu trả tiền ngay
Với loại hối phiếu này thì người trả tiền khi nhìn thấy nó bắt buộc phải trả ngay số tiền trên hối phiếu cho người thụ hưởng mà không được viện bất kì lí do gì để trì hoạn hoặc từ chối thanh toán nếu tờ hối phiếu đó được phát hành theo đúng các qui định của luật hối phiếu và không có bất kì lí do gì về đình chỉ thanh toán nó.
Hối phiếu có kì hạn
Khi hối phiếu này được xuất trình, thì người trả tiền phải kí chấp nhận trả tiền trên hối phiếu đó. Việc trả tiền được thực hiện vào một ngày được xác định trong tương lai.
* Căn cứ vào chứng từ hàng hóa đi kèm, hối phiếu này có hai loại:
Hối phiếu trơn (Clean bill of Exchange)
Hối phiếu trơn là hối phiếu được phát hành để đòi tiền người phải trả tiền không có chứng từ hàng hóa đi kèm. Nó thường hay được sử dụng để thanh toán các khoản tiền phạt, tiền bồi thường, các khoản phí như phí bảo hiểm, phí vận tải...
Hối phiếu kèm chứng từ
Loại hối phiếu này được phát hành cho người nhập khẩu (người trả tiền) có kèm theo bộ chứng từ hàng hóa. Các chứng từ này phải đi liền không được tách rời nhau. Trong thanh toán mậu dịch quốc tế bao giờ cũng sử dụng hối phiếu.
* Căn cứ vào tính chuyển nhượng, hối phiếu có các loại sau:
Hối phiếu đích danh
Hối phiếu này ghi rõ tên người thụ hưởng, không kèm theo điều khoản trả theo lệnh nên không chuyển nhượng được.
Hối phiếu vô danh
Loại này không ghi tên người thụ hưởng mà chỉ ghi cụm từ "trả cho người cầm hối phiếu". Nên ai cầm nó thì là người được hưởng các quyền lợi của hối phiếu.
Hối phiếu theo lệnh
Là loại hối phiếu trả theo lệnh của người thụ hưởng, loại này được chuyển nhượng bằng cách kí chuyển nhượng ở mặt sau của hối phiếu (gọi là kí hậu chuyển nhượng).
* Căn cứ vào chủ thể lập hối phiếu sẽ có các loại hối phiếu sau:
Hối phiếu thương mại (Commercial bill)
Loại này do người xuất khẩu lập để đòi tiền người nhập khẩu trong thanh toán hàng hóa xuất khẩu và các dịch vụ cung ứng liên quan.
Hối phiếu ngân hàng (Banker's bill)
Loại hối phiếu này do ngân hàng kí phát ra lệnh cho ngân hàng đại lí (hay ngân hàng chi nhánh) của mình trả một số tiền nhất định cho người được hưởng số tiền ghi trên hối phiếu.
Ý nghĩa
Hối phiếu được sử dụng phổ biến trong thanh toán xuất nhập khẩu và thường gắn với các hình thức thanh toán quốc tế như Ủy thác thu, L/C.
Ngoài ra, hối phiếu còn được sử dụng như một công cụ lưu thông tín dụng khi nó được chiết khấu tại ngân hàng, hoặc khi nó có được lưu thông từ tay người này sang tay người khác trong thời gian nó còn hiệu lực như một thứ hàng hóa được mua bán trên thị trường tiền tệ.
(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Tài chính tiền tệ, NXB Tài chính; Giáo trình Tài chính quốc tế, NXB Tài chính)
