Hải quan (Customs) là gì? Chức năng, nhiệm vụ của Hải quan Việt Nam

Hải quan (Customs)

Định nghĩa

Hải quan trong tiếng Anh là Customs. 

Thuật ngữ "Hải quan" được dùng theo nhiều nghĩa khác nhau tùy thuộc vào cách tiếp cận.

Nếu tiếp cận Hải quan với tư cách là cơ quan nhà nước thì Hải quan là cơ quan do Nhà nước thiết lập để thực hiện chức năng quản lí Nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh.

Theo Công ước Kyoto: "Hải quan là cơ quan của Chính phủ chịu trách nhiệm thi hành Luật hải quan và thu thuế hải quan và thuế khác. Đồng thời cũng chịu trách nhiệm thi hành các luật lệ khác có liên quan đến việc nhập khẩu, xuất khẩu, vận chuyển hay lưu kho hàng hóa.

Nếu tiếp cận Hải quan dưới góc độ nghiệp vụ thì Hải quan được xem xét ở các nghiệp vụ cơ bản sau:

- Kiểm tra hải quan

- Giám sát hải quan

- Kiểm soát hải quan

Nếu tiếp cận Hải quan ở góc độ kĩ thuật nghiệp vụ thì Hải quan được xem xét ở các kĩ thuật nghiệp vụ chủ yếu sau:

- Phân loại, áp mã hàng hóa

- Xác định xuất xứ hàng hóa

- Xác định trị giá hải quan

- Thực thi quyền sở hữu trí tuệ tại biên giới

- ...

Chức năng nhiệm vụ của Hải quan

- Hải quan là cơ quan do Nhà nước thiết lập, nên chức năng, nhiệm vụ, phạm vi hoạt động của Hải quan phải tuân theo pháp luật quốc gia và các điều ước quốc tế liên quan đến hoạt động Hải quan mà quốc gia đó đã kí kết hoặc công nhận, chứ không phụ thuộc vào tên gọi của tổ chức.

- Cùng với bước tiến của nhân loại thì nhiệm vụ và phạm vi hoạt động của Hải quan các quốc gia có thể thay đổi.

- Cụ thể, trong giai đoạn đầu của thương mại quốc tế, thì chức năng chính của Hải quan là thu thuế xuất khẩu, nhập khẩu - nguồn thu quan trọng của ngân sách quốc gia.

- Khi các quốc gia có chính sách bảo hộ sản xuất trong nước thì Hải quan có thêm chức năng quản lí chặt chẽ các đối tượng làm thủ tục hải quan để thực hiện chính sách bảo hộ.

- Và giờ đây trong điều kiện hội nhập thì hải quan phải đơn giản hóa và hài hòa hóa thủ tục hải quan giữa các nước để góp phần tích cực vào sự phát triển thương mại quốc tế và các giao lưu quốc tế khác.

*Chức năng, nhiệm vụ của Hải quan Việt Nam

- Thực hiện kiểm tra, giám sát hàng hóa, phương tiện vận tải

- Phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới

- Tổ chức thực hiện pháp luật về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu

- Kiến nghị chủ trương, biện pháp quản lí nhà nước về Hải quan đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh và chính sách thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

- Thống kê hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Hải quan cơ bản, NXB Tài chính)