Giá lương thực lên đỉnh 10 năm, doanh nghiệp và người tiêu dùng châu Á cùng khổ

Theo Nikkei Asia, các công ty sản xuất thực phẩm tại châu Á đang cố gắng đẩy chi phí bổ sung sang tay người dân. Điều này có thể đè nặng lên hoạt động tiêu dùng và làm giảm triển vọng phục hồi kinh tế của một số nước. Song, một số nhà xuất khẩu và nông dân lại đang được hưởng lợi khi giá nông sản leo cao.

Tháng 5 năm nay, chỉ số giá thực phẩm do Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp trực thuộc Liên Hợp Quốc (FAO) công bố đã tăng tháng thứ 12 liên tiếp lên 127,1 điểm. Đây là mức cao nhất trong gần 10 năm và tăng hơn 40% so với cùng kỳ năm ngoái.

Bộ tứ nguyên nhân

Sự kết hợp của một số yếu tố đã khiến giá thực phẩm nhảy vọt. Nhu cầu của Trung Quốc, một trong các nước nhập khẩu lương thực lớn nhất thế giới, tăng mạnh vì sau đại dịch COVID-19, nền kinh tế tỷ dân đã phục hồi với tốc độ nhanh hơn hầu hết các nước còn lại.

Ngoài ra, cước vận tải biển leo thang vì thiếu hụt container và gián đoạn chuỗi cung ứng là một nguyên nhân khác. FAO còn cho biết, vấn đề còn hình thành từ phía nguồn cung như vụ thu hoạch tại một số khu vực bị đình trệ và sản lượng đường của Brazil giảm sút.

Hơn nữa, giá thực phẩm nhảy vọt còn liên quan đến dòng tiền đầu tư vào thị trường hàng hóa. Khá nhiều nhà đầu tư đang cố gắng đa dạng hóa danh mục để tránh rủi ro thanh khoản trên thị trường tài chính.

Do đó, các công ty sản xuất thực phẩm tại châu Á bắt đầu tăng giá hàng hóa để bù đắp chi phí nguyên liệu thô cao hơn. Các nước nhập khẩu thực phẩm lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đang hứng chịu hậu quả đầu tiên.

Nisshin Seifun Group, công ty sản xuất bột mì hàng đầu tại Nhật Bản, sẽ tăng giá sản phẩm bột mì dành cho người tiêu dùng nhỏ lẻ khoảng 2 - 4% trong tháng 7 tới. Nisshin cho biết họ không thể chịu được giá nguyên liệu thô hơn cũng như chi phí logistic và chi phí đóng gói cao hơn.

Hoặc như hãng sản xuất thực phẩm Ajinomoto cũng sẽ tăng giá dòng sản phẩm mayonnaise khoảng 1 - 10% vào tháng tới do giá dầu ăn liên tục leo thang trong vài tháng qua.

Tại Hàn Quốc, chuỗi cửa hàng bánh mì lớn nhất nước Paris Baguette đã tăng giá bánh mì lên 5,6% trong tháng 2 năm nay vì giá nguyên liệu đầu vào leo thang. Tại Trung Quốc, giá của một số loại dầu ăn từ đậu nành tăng khoảng 20% trong tháng 4.

Dữ liệu giá tiêu dùng chính thức cho thấy lạm phát đã manh nha xuất hiện ở một số nền kinh tế. Tháng 5 vừa qua, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Hàn Quốc tăng 2,6% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu mức tăng cao nhất kể tháng 3/2012. Một phần nguyên nhân là do giá nông sản tăng nóng. Đáng chú ý, giá thực phẩm và đồ uống không cồn tăng đến 7,4% so với cùng kỳ năm 2020.

Philippines cũng ghi nhận lạm phát nhích cao hơn trong năm nay. Chỉ số CPI tháng 5 tăng 4,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tương tự, giá thực phẩm và đồ uống không cồn tăng 4,6%.

Chuyên gia kinh tế Chua Hak Bin của Maybank Kim Eng cho biết, giá lương thực cao hơn có thể cản trở đà phục hồi của châu Á. Ông Chua nhấn mạnh: "Giá lương thực tăng nhanh sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng phục hồi kinh tế không đồng đều".

Các hộ gia đình có thu nhập thấp và các nước nghèo hơn sẽ phải chịu thiệt hại nghiêm trọng hơn, khi mà họ chi phần lớn thu nhập cho thực phẩm, ông Chua lí giải. Các nước này cũng chưa thể tiếp cận được nguồn cung vắc xin ngừa COVID-19 và không có nhiều dư địa tài khóa để giảm bớt phần nào tác động tiêu cực khi giá thực phẩm leo thang.

Le lói những người hưởng lợi nhờ giá lương thực

Mặc dù vậy, nông dân và các nhà xuất khẩu hàng hóa tại châu Á vẫn có thể hưởng lợi. Nhà kinh tế Chua của Maybank Kim Eng cho hay: "Giá hàng hóa tăng cao, đặc biệt là thực phẩm, có thể giúp thúc đẩy thu nhập và việc làm ở khu vực nông thôn".

Theo ngân hàng trung ương Thái Lan, trong tháng 4, nhu nhập của các trang trại trên khắp nước này (không bao gồm trợ cấp của chính phủ) đã nhảy vọt 14% so với cùng kỳ năm 2020 nhờ giá nông sản tăng. Thái Lan vốn là một trong các nước xuất khẩu đường và gạo lớn nhất thế giới.

Nhờ giá đường và dầu cọ cao hơn, lợi nhuận ròng của tập đoàn kinh doanh nông sản Wilmar International (Singapore) đã tăng gấp đôi lên 450 triệu USD trong quý I năm nay so với một năm trước.

"Giá dầu cọ neo cao có thể giúp mảng trồng cọ dầu của chúng tôi phát triển ổn định trong những tháng tới", Wilmar tuyên bố vào cuối tháng 4.

Dù vậy, đại dịch kéo dài và tình hình lây nhiễm nghiêm trọng ở một số nền kinh tế châu Á sẽ ảnh hưởng đến cán cân cung - cầu thực phẩm, điều này càng làm phức tạp thêm triển vọng giá lương thực nói chung.

Ông Chua cảnh báo: "Giá lương thực có thể tiếp tục tăng do sự gián đoạn chuỗi cung ứng và lệnh phong tỏa ở các nước đang phát triển mà nền kinh tế còn phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp".

Malaysia, nước xuất khẩu dầu cọ hàng đầu thế giới, là một ví dụ. Nước này vừa bắt đầu lệnh phong tỏa toàn quốc từ ngày 1/6 do số trường hợp nhiễm COVID-19 mới tăng vọt.