Nga vung tiền cho dân để xoa dịu nỗi đau kinh tế từ các đòn trừng phạt phương Tây

Lấy lòng dân

Theo tờ Wall Street Journal, Nga đang che đậy tác động của các lệnh trừng phạt quốc tế bằng cách phân phát nguồn thu khổng lồ từ dầu khí lên mọi ngóc ngách của nền kinh tế.

Số tiền đó đã giúp xoa dịu nỗi đau mà người dân đang phải chịu bởi các lệnh trừng phạt. Nhưng kinh tế Nga vẫn đang phải vật lộn với lạm phát nghiêm trọng hơn nhiều các nước phương Tây. Nạn thiếu hụt cũng đang khiến hoạt động sản xuất bị sụt giảm mạnh. Theo ước tính của các nhà kinh tế và chính phủ Nga, GDP nước này sẽ giảm 10% trong năm nay.

Các quan chức chính phủ đã bắt đầu bày tỏ quan ngại về chi phí của nỗ lực kích thích kinh tế trong lúc tài trợ cho chiến sự ở Ukraine. Moscow đang phát tiền cho các giai đình có trẻ em, phụ nữ có thai, nhân viên chính phủ và người về hưu. Nhiều ngành từ bất động sản đến hàng không được san sẻ số tiền thu được từ giá dầu cao.  

Bộ trưởng Tài chính Nga cho biết chi tiêu chính phủ trong năm nay sẽ vượt quá 12% so với con số ước tính trước chiến tranh, đẩy ngân sách vào thâm hụt. Tiền kích thích kinh tế đang tăng cường sự ủng hộ dành cho Tổng thống Vladimir Putin và cuộc tấn công Ukraine. Số tiền này còn cho phép ông Putin tuyên bố rằng các lệnh trừng phạt khiến phương Tây đau đớn hơn là Nga.

Khi chiến sự Nga-Ukraine bắt đầu, hóa đơn mua hàng tạp hóa của cô Evgeniya Berezovskaya tăng lên đến 30%. Người mẹ 32 tuổi đang mang thai và nuôi ba đứa con này buộc phải cắt giảm đồ ngọt và món tráng miệng.  

Không lâu sau, chính phủ Nga tăng trợ cấp mà gia đình cô được nhận cho cậu con trai lớn nhất – Lev, 12 tuổi – từ 1.100 lên 1.400 ruble mỗi tháng, tương đương 260 USD. Khoản tiền bổ sung này là một phần của kế hoạch phát tiền mặt cho các gia đình thu nhập thấp. Cô Berezovskaya nhận xét: “Số tiền này rất cần thiết với chúng tôi”. Hàng tháng cô và chồng cũng được nhận khoảng 488 USD cho hai người con trẻ hơn của họ.

Cô Berezovskaya cho biết mình ủng hộ chiến dịch quân sự tại Ukraine. Cô nói: “Theo những gì tôi biết, những gì đang xảy ra không phải là Nga phát động một cuộc chiến mà là đang nỗ lực để bình ổn tình hình. Dĩ nhiên, chúng tôi đều lo lắng về cái giá sẽ phải trả”. 

Hỗ trợ hào phóng

Ông Putin thúc đẩy nhiều chương trình kích thích kinh tế khác nhau, hứa hẹn “đáp ứng mọi nghĩa vụ xã hội của nhà nước, nhưng cũng đưa ra các cơ chế mới, hiệu quả hơn để hỗ trợ người dân và thu nhập”. Chính phủ Nga đã tăng mức lương tối thiểu lên 10% và tăng lương hưu thêm gần 20%.

Nhiều ngành kinh doanh bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các lệnh trừng phạt được chính phủ cấp tài trợ hoặc các hình thức giúp đỡ khác, ví dụ như các khoản vay được trợ cấp, bảo vệ khỏi phá sản hoặc quyền tạm dừng đóng phí bảo hiểm. Chính phủ Nga cũng đang bồi thường cho doanh thu bị thiệt hại của các hãng hàng không.

Cơ quan Liên bang về Vận tải Hàng không Nga cho biết: “Biện pháp này sẽ duy trì lưu lượng hành khách nội địa bằng mức của năm ngoái và cho phép người dân di chuyển bằng đường hàng không với giá phải chăng”.  

Các nhà phát triển bất động sản có thể nhận được các khoản vay trợ cấp. Những công ty không thể hoàn thiện công trình vì thiếu hụt nguồn cung sẽ không bị phạt và được bảo vệ khỏi phá sản. Bà Maria Gribova, Giám đốc công ty tư vấn bất động sản SV-Palmira ở St. Petersburg nhận xét: “Cú sốc chưa chấm dứt, nhưng xu hướng hiện tại vẫn tích cực”.

Ngân sách gặp khó

Dù bán ra 1 tỷ USD dầu mỏ và khí đốt mỗi ngày, ngân sách của Nga vẫn ở trong tình trạng căng thẳng bởi chi tiêu cho xã hội và chi phí của chiến sự. Trong cuộc họp tháng 5, Bộ trưởng Tài chính Anton Siluanov cho biết chính phủ Nga dự kiến thâm hụt ngân sách năm 2022 sẽ tương đương với khoảng 2% GDP, trái ngược với các dự đoán trước đó là thặng dư.

Ông phát biểu: “Chúng ta cần động lực mới để hỗ trợ nền kinh tế trước những hạn chế từ phương Tây. Mọi nỗ lực đều đòi hỏi những khoản chi lớn. Chính phủ cần cân nhắc rất thận trọng bất kỳ yêu cầu chi tiêu bổ sung nào”.

Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin cho biết chi tiêu trong 4 tháng đầu năm của chính phủ tăng 25% so với cùng kỳ năm ngoái. Từ đó đến nay chưa có dữ liệu mới hơn, và chính phủ Nga đã ngừng công bố số liệu về cách tiền được chi.

Doanh thu thuế sụt giảm vì nền kinh tế yếu đi. Đồng nội tệ mạnh đồng nghĩa với việc chính phủ Nga nhận được ít ruble hơn từ việc xuất khẩu dầu, do thanh toán chủ yếu được thực hiện bằng USD. Moscow đã phải dùng đến Quỹ Tài sản Quốc gia - tiền tích lũy từ doanh thu dầu khí trong quá khứ để dành cho lúc khó khăn - nhằm giúp hỗ trợ nền kinh tế.

Chính phủ Nga có vẻ đang thực hiện các động thái nhằm gia tăng thu nhập từ ngành năng lượng. Hôm 1/7, Nga đã nắm quyền kiểm soát tập đoàn quốc tế đứng sau dự án dầu khí khổng lồ Sakhalin-2. Hôm trước, công ty năng lượng nhà nước Gazprom thông báo sẽ không trả cổ tức hàng năm cho nhà đầu tư như thường lệ. Cơ quan lập pháp Nga đang gấp rút thông qua dự luật để tăng mạnh thuế đánh vào Gazprom, tờ Wall Street Journal cho biết. 

Các dữ liệu kinh tế mà Moscow vẫn cung cấp tồi tệ hơn nhiều các nước phương Tây. Lạm phát lập đỉnh 17,8% nhưng từ đó đã hạ xuống 16,7%. Ông Putin phát biểu hồi tháng 6: “Ngay cả con số thấp hơn này cũng là quá cao đối với nước ta – 16,7% là mức lạm phát cao. Chúng ta phải và sẽ giải quyết vấn đề này. Tôi tin rằng chúng ta sẽ đạt kết quả khả quan”.

Theo cơ quan thống kê của Nga, sản lượng sản xuất đã giảm liên tục trong tháng 4 và tháng 5. Sản lượng ô tô đã giảm xuống chỉ còn hơn 1/3 so với một năm trước.

Tuy nhiên, những nỗ lực của chính phủ đã giúp duy trì niềm tin vào kinh tế Nga. Cuộc khảo sát tiến hành vào tháng 6 ở Moscow bởi một tổ chức độc lập là Trung tâm Levada phát hiện tỷ lệ người tin rằng “chúng ta đang trải qua quãng thời gian khó khăn nhất” đã tăng từ 16% trong tháng 3 lên 28%. Nhưng tỷ lệ người tham dự đoán tình hình sẽ xấu đi lại giảm từ 54% xuống 48%.