Poka Yoke (Fool-proofing) là gì? Lợi ích và chức năng

Poka Yoke

Khái niệm

Poka Yoke hay Chống sai lỗi trong tiếng Anh gọi là: Fool-proofing.

Poka Yoke là thuật ngữ tiếng Nhật, có nghĩa là phòng ngừa sai lỗi hay chống sai lỗi, được phát triển bởi nhà tư vấn quản lí Shigeo Shingo như một phần của hệ thống sản xuất Toyota. 

Mục đích của Poka Yoke là để loại bỏ các khuyết tật sản phẩm bằng cách ngăn ngừa, sửa chữa hoặc cảnh báo kịp thời khi chúng xảy ra. Shigeo Shingo phân biệt giữa khái niệm sai sót không thể tránh được của con người và khiếm khuyết trong sản xuất. 

Mục đích của Poka Yoke là thiết kế quá trình khiến có thể phát hiện được những sai sót và sửa chữa ngay lập tức, loại bỏ các khuyết tật tại nguồn.

Trên thực tế, việc thiếu đào tạo, nhân viên mệt mỏi, hay quên, sự thiếu tính nhất quán của con người đều là nguyên nhân có thể dẫn đến sai lỗi hoặc bỏ qua các bước quan trọng của quá trình. 

Poka Yoke có thể ứng dụng cho bất cứ vị trí nào hoặc quá trình nào có nguy cơ xảy ra lỗi, trong sản xuất cũng như ngành công nghiệp dịch vụ.

Lợi ích

- Giúp con người và quá trình làm việc đúng ngay từ đầu; 

- Giúp loại bỏ những sai sót xảy ra do con người và thiết bị; 

- Phòng ngừa được những sai lỗi về sản phẩm và quá trình, do đó cải thiện đáng kể chất lượng và giảm thiểu các lãng phí do việc làm lại hoặc loại bỏ, giúp các thao tác trở nên đơn giản hơn.

(Theo Sách cẩm nang kiến thức về năng suất chât lượng - Viện Năng suất Việt Nam)

Chức năng của Poka–Yoke

Công cụ chống sai lỗi Poka–Yoke có 3 chức năng chính là :

Poka–Yoke giúp phát hiện các sai lỗi, sự cố

Trong một qui trình sản xuất, việc xuất hiện các lỗi kĩ thuật, sai sót dẫn đến sản phẩm khuyết tật là điều không tránh khỏi, trong khi con người không thể kiểm soát hết. Lúc này công cụ chống sai lỗi sẽ được áp dụng để phát hiện kịp thời các sai sót, thông báo đến con người, để có biện pháp khắc phục nhanh nhất. 

Khi xuất hiện sai lỗi, công cụ Poka Yoke sẽ tự động ngắt hệ thống làm việc, đồng thời báo cho người liên quan. Việc phát hiện kịp thời các lỗi, sự cố ngăn ngừa các sản phẩm khuyết tật, đồng thời giảm thiểu chi phí hư hỏng, bảo hành.

Ví dụ dễ thấy nhất tất cả hệ thống máy móc của các doanh nghiệp Nhật và Hàn Quốc đều trang bị đèn báo ba màu Xanh – Vàng – Đỏ. Khi máy chạy bình thường báo màu xanh, khi xảy ra bất thường đèn vàng, khi màu đỏ máy có lỗi nghiêm trọng. 

Nhân viên thao tác quan sát những bất thường này để xử lí sản phẩm. Nhân viên các bộ phận vận hành bảo trì, sản xuất, kĩ sư quá trình tiếp cận giải quyết vấn đề.

Poka-Yoke khắc phục lỗi, sự cố

Một khi phát hiện được các lỗi, sự cố một cách nhanh nhất thì việc khắc phục các lỗi và sự cố trở nên dễ dàng hơn. Một số hoạt động có thể tự khắc phục lỗi quá trình, như thiết bị tự động chỉnh lỗi và đánh dấu lỗi chính tả.

Poka-Yoke ngăn ngừa các lỗi, sự cố

Công cụ chống sai lỗi Poka Yoke giúp con người kiểm soát quá trình làm việc, khi bất cứ một sai sót nào xảy ra, công cụ ngay lập tức thông báo đến người liên quan, đồng thời dừng ngay hệ thống sản xuất. Nhờ đó các loại sai hỏng sẽ ngay lập tức bị loại bỏ. Các sản phẩm khuyết tật không xuất hiện.

(Tài liệu tham khảo: Poka-Yoke: Công cụ phân tích cách thức sinh ra sai sót, Trang tin Năng suất Chất lượng, Bộ Công Thương)