[Phần 1] Một tháng chống dịch của Tổng thống Trump: Hứa hẹn nhiều, thực hiện chưa bao nhiêu

Ngày 13/3, tại cuộc họp báo ở Vườn Hồng trong khuôn viên Nhà Trắng, bao quanh là lãnh đạo các công ty bán lẻ và nhà phân phối dịch vụ xét nghiệm y tế hàng đầu nước Mỹ, ông Trump đã hứa hẹn sẽ huy động nhiều nguồn lực từ chính phủ và lĩnh vực tư nhân nhằm đẩy lùi đại dịch.

"Chúng tôi đã dốc sức giải quyết vấn đề và đạt được một số tiến triển to lớn", ông Trump phát biểu. "Khi bạn so sánh những gì nước Mỹ đã làm được so với các khu vực khác trên thế giới, bạn sẽ thấy thật khó tin".

Tuy nhiên, hãng tin NPR cho biết không có nhiều lời hứa của ông Trump vào ngày hôm đó trở thành hiện thực.

Đội điều tra của NPR đã đào sâu vào từng tuyên bố của ông Trump. Thay vì tìm thấy thông tin về một chiến dịch sàng lọc, thu thập mẫu bệnh phẩm tại chỗ và xét nghiệm trong phòng thí nghiệm trên qui mô toàn quốc, nhóm chỉ nắm được thông tin nhỏ giọt về các dự án thí điểm nhỏ và một số kế hoạch bị bỏ ngang.

Trong một số trường hợp, chính quyền Tổng thống Trump và các công ty tư nhân không hề hành động gì. Chẳng hạn, hãng bán lẻ Target không chính thức hợp tác với chính phủ liên bang và một dự án được ca ngợi là của Google thực chất không phải do Google dẫn dắt.

Loạt bình luận tại Vườn Hồng nêu bật lên cách tiếp cận chiến lược của chính quyền ông Trump trong đại dịch: ưu tiên quan hệ hợp tác nhà nước - tư nhân. Tuy nhiên, khi nêu ra nhiệm vụ của các công ty tư nhân, trong nhiều trường hợp Nhà Trắng lại hứa hẹn vượt quá khả năng thực hiện của các hãng này.

Ông Jeremy Konyndyk - thành viên cấp cao tại Trung tâm Phát triển Toàn cầu, cho biết: "Một thời gian sau hoặc thậm chí là chỉ vài tiếng sau sự kiện ở Vườn Hồng, điều trở nên rõ ràng chính là Nhà Trắng đã hứa hẹn những thứ doanh nghiệp tư nhân không sẵn lòng thực hiện".

Phản hồi câu chuyện nêu trên, Nhà Trắng tối hôm 13/4 cho biết ông Trump đã thực hiện "những bước đi táo bạo và quyết đoán" để chống lại đại dịch COVID-19.

"Tổng thống Trump và chính quyền đang sử dụng toàn bộ quyền lực liên bang cũng như hợp tác với khu vực tư nhân để đối phó với các thách thức về y tế và kinh tế do COVID-19 đặt ra", phát ngôn viên Judd Deere của Nhà Trắng thông tin.

Xét nghiệm tại chỗ gần như không tồn tại

Trong bài phát biểu tại Vườn Hồng, ông Trump đã giới thiệu một loạt các nhà lãnh đạo từ các hãng bán lẻ lớn, cho biết chính phủ liên bang và các công ty tư nhân sẽ hợp tác tiến hành xét nghiệm tại chỗ.

"Chúng tôi đã thảo luận với các hãng dược và công ty bán lẻ lớn để xây dựng các điểm xét nghiệm tại chỗ ở những khu vực trọng điểm được xác định bởi chuyên gia y tế cộng đồng", ông Trump nói.

NPR đã liên lạc với các hãng bán lẻ được giới thiệu tại cuộc họp báo và thấy rằng quá trình thảo luận không mang lại chiến dịch xét nghiệm tại chỗ qui mô lớn nào.

Trong một tháng kể từ ngày tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, Walmart đã mở hai điểm xét nghiệm, một tại khu vực Chicago và một tại Bentonville, Arkansas. Walgreens mở hai điểm tại Chicago và CVS mở 4 điểm.

Target chưa thành lập điểm xét nghiệm nào. Trên thực tế, công ty này không có thỏa thuận hợp tác nào với chính phủ liên bang và cho hay chính họ còn đang chờ đợi chính quyền ông Trump dẫn dắt chiến dịch.

"Tại thời điểm này, các quan chức liên bang, tiểu bang và địa phương nên tiếp tục dẫn dắt kế hoạch xây dựng thêm các điểm xét nghiệm mới", phát ngôn viên của Target nói. "Chúng tôi cam kết cung cấp các bãi đậu xe làm điểm xét nghiệm và sẽ hỗ trợ khi chính quyền sẵn sàng bắt đầu làm xét nghiệm".

Hứa hẹn xét nghiệm tại nhà nhưng không thực hiện

Tổng thống Trump đã mời ông Bruce Greenstein - Phó Chủ tịch điều hành tập đoàn LHC Group, lên bục phát biểu ngày 13/3.

Tập đoàn của ông Greenstein chủ yếu cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà và ông này cam kết sẽ hỗ trợ xét nghiệm "cho những người dân Mỹ không thể đến điểm xét nghiệm hoặc sống ở khu vực nông thôn, cách xa cơ sở bán lẻ".

NPR đã gọi cho hơn 20 điểm cung cấp dịch vụ của LHC tại 12 tiểu bang, và không cơ sở nào đang tiến hành xét nghiệm tại nhà kể từ sau bài phát biểu của ông Greenstein tại Vườn Hồng. Nhân viên tại các điểm cung cấp dịch vụ của LHC cho biết họ thiếu cả kit xét nghiệm lẫn hướng dẫn sử dụng bộ kit.

Phản hồi thông tin của NPR, ông Greenstein cho biết đến nay, trọng tâm chính của LHC là thu mua các thiết bị bảo hộ cá nhân phù hợp cho các y tá và hợp tác với các bệnh viện để chuyển bệnh nhân COVID-19 đã phục hồi về nhà.

Ông Greenstein cho hay LHC sẽ bắt đầu tiến hành xét nghiệm tại nhà ở một bệnh viện tại New Orleans "sớm nhất có thể" và mở rộng dịch vụ về sau.

Không có trang web hỗ trợ xét nghiệm tại chỗ

Tại Vườn Hồng ngày 13/3, ông Trump còn hứa hẹn rằng Google đang phát triển một trang web để xác định cư dân có thể được xét nghiệm COVID-19 hay không và hướng dẫn họ đến điểm xét nghiệm gần nhất.

Ông Trump cho biết có 1.700 kĩ sư của Google đang phát triển trang web và Phó Tổng thống Mike Pence khẳng định hướng dẫn trên trang web sẽ có sẵn trong hai ngày sau cuộc họp báo.

"Google đang hỗ trợ xây dựng một trang web để xác định người dân có thể xét nghiệm hay không và tạo điều kiện tiến hành xét nghiệm tại một cửa hàng tiện lợi gần đó", ông Trump nói. "Sản phẩm sẽ sớm hoàn thiện".

Tiến sĩ Deborah Birx - điều phối viên trong tổ chuyên trách về đại dịch COVID-19 tại Nhà Trắng, cho biết trang web mới sẽ sàng lọc bệnh nhân, thông báo cho họ biết điểm xét nghiệm tại chỗ và cung cấp kết quả xét nghiệm.

Tuy nhiên, việc sàng lọc lẫn phát triển trang web này đều không phải do Google thực hiện.

Chương trình thí điểm trên do Verily - công ty chị em với Google và cùng thuộc sở hữu của Alphabet, phát triển. Project Baseline - tên của chương trình, được tạo ra nhằm hỗ trợ cộng đồng dân cư bang California tiến hành sàng lọc, xét nghiệm và cung cấp kết quả xét nghiệm.

Verily đã triển khai 6 điểm xét nghiệm, chủ yếu nhờ phối hợp cùng chính quyền bang California chứ không phải chính phủ liên bang. Chương trình hiện cũng chỉ có sẵn cho cư dân tại 5 hạt của bang California.

Cũng theo Verily, chưa bao giờ có khoảng 1.700 kĩ sư tham gia vào dự án như Tổng thống Trump khẳng định. Trên thực tế, chỉ gần 1.000 tình nguyện viên tại Alphabet tham gia hỗ trợ nhiều khâu trong dự án.

Verily đang thảo luận với các tổ chức chăm sóc sức khỏe khác để mang dự án ra bên ngoài bang California, tuy nhiên công ty này chưa tuyên bố sẽ thực hiện kế hoạch như vậy trong tương lai.

Phát ngôn viên Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ chỉ ra rằng Apple đã công bố một công cụ sàng lọc hợp tác cùng Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) và Nhà Trắng. Công cụ sàng lọc này không nằm trong kế hoạch mà ông Trump phát biểu tại Vườn Hồng ngày 13/3.