Hệ thống chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển là gì? Phân loại

Hệ thống chỉ tiêu

Khái niệm

Hệ thống chỉ tiêu trong tiếng Anh gọi là: Indicator system.

Hệ thống chỉ tiêu trong kế hoạch phát triển được hiểu là thước đo cụ thể (lượng hóa) các mục tiêu và nhiệm vụ cần đạt được của thời kì kế hoạch. 

Các thước đo này thể hiện cả về số và chất lượng. Nó cho phép xác định nội dung cơ bản của quá trình phát triển kinh tế -xã hội, các bộ phận cấu thành cụ thể của nó và được nhà nước sử dụng để thực hiện quá trình điều tiết nền kinh tế.

Phân loại

Có nhiều cách phân loại hệ thống chỉ tiêu kế hoạch:

- Đứng trên góc độ phạm vi quản lí: 

Hệ thống chỉ tiêu bao gồm các chỉ tiêu kế hoạch quốc gia như: Chỉ tiêu phản ánh chương trình phát triển kinh tế đất nước, các chỉ tiêu của hệ thống tài khoản quốc gia, nguồn ngân sách chính phủ và tài chính nhà nước. 

Các chỉ tiêu kế hoạch của tỉnh, thành phố bao gồm các chỉ tiêu phản ánh chương trình phát triển của các vùng và ngân sách địa phương. Hệ thống các chỉ tiêu phát triển của từng ngành, nội bộ ngành như công nghiệp, nông nghiệp và phát triển nông thôn, giao thông, bưu chính vễn thông. 

Để giảm bớt chỉ tiêu trong từng bản kế hoạch điều quan trọng là kế hoạch của cấp nào chỉ nên quán xuyến các chỉ tiêu cấp đó. Kế hoạch quốc gia không nên bao hàm các chỉ tiêu ở phạm vi ngành hay địa phương và ngược lại.

- Đứng trên góc độ quản lí:

Hệ thống kế hoạch có các chỉ tiêu pháp lệnh, các chỉ tiêu hướng dẫn và các chỉ tiêu dự báo. 

Chỉ tiêu pháp lệnh được Chính Phủ và Quốc hội phê duyệt và trở thành bắt buộc phải hoàn thành trong thời kì kế hoạch. Chỉ tiêu hướng dẫn thường mang tính định hướng hoạt động của các ngành; địa phương, các đơn vị kinh tế và dùng để phân tích, so sánh đánh gia mức độ phát triển của các đối tượng kế hoạch hóa. 

Các chỉ tiêu dự báo ở tầm vĩ mô làm cơ sở luận chứng cho các chỉ tiêu pháp lệnh phê chuẩn và được xem như các số liệu, thông tin kinh tế cho các đơn vị kinh tế, các ngành, địa phương và các cơ quan có liên quan tham khảo. 

Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nhân, các địa phương, ngành rất cần có các thông tin mang tính dự báo do các nhà kế hoạch quốc gia cung cấp.

(Tài liệu tham khảo: Kế hoạch hóa phát triển, GS.TS. Ngô Thắng Lợi, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân, 2019)