Chi phí xã hội (Social costs) là gì? Các nội dung về chi phí xã hội

Hình minh họa

Chi phí xã hội (Social costs)

Khái niệm

Chi phí xã hội hay tổn thất xã hội trong tiếng Anh là Social costs.

Chi phí xã hội là các khoản chi phí, tổn thất mà xã hội phải gánh chịu do hoạt động của các doanh nghiệp hay cá nhân gây ra.

Các nội dung về chi phí xã hội

Một doanh nghiệp hay các nhân thực hiện hoạt động không nhất thiết phải chịu mọi chi phí phát sinh. Những chi phí mà họ phải chịu được gọi là chi phí tư nhân, còn chi phí mà họ không phải chịu gọi là chi phí ngoại hiện. Chi phí xã hội bằng tổng của chi phí tư nhân và chi phí ngoại hiện.

Vì vậy khi đánh giá tác động tổng thể của các hành động trong phạm vi thương mại của mình về chi phí xã hội, một nhà điều hành kinh doanh có trách nhiệm xã hội nên tính đến chi phí sản xuất của anh ta, cũng như bất kì chi phí gián tiếp hoặc thiệt hại nào do người khác phải gánh chịu.

Ví dụ minh họa

Chẳng hạn một dòng sông được thành phố sử dụng là nguồn cấp nước uống và công ty hóa chất thải ra sông. Giả sử do công ty thải chất thải trong một thời gian dài, dòng sông bị ô nhiễm. Công ty này chỉ chịu chi phí tư nhân phát sinh trong quá trình sản xuất hóa chất, chứ không phải trả tiền cho việc làm ô nhiễm dòng sông. 

Trong khi đó, thành phố buộc phải lắp đặt xí nghiệp xử lí nước để chống lại sự ô nhiễm. Như vậy, chi phí ngoại hiện của việc làm sạch dòng sông không phải do công ty hóa chất, mà do xã hội gánh chịu.

Một trong những cách xử lí tình trạng chênh lệch giữa chi phí tư nhân và chi phí xã hội là buộc công ty phải nộp một số tiền bằng chi phí để xử lí ô nhiễm (thuế ô nhiễm). Việc buộc công ty trả toàn bộ chi phí cung ứng hóa chất có tác dụng khuyến khích họ tìm cách thải chất thải của mình sao cho đỡ tốn kém nhất. Chẳng hạn, họ xây dựng thêm một xưởng xử lí chất thải, chứ không phải thải chất thải ra sông nữa.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)