Trung tâm chi phí (Cost Center) là gì?

Trung tâm chi phí (Cost Center) (Nguồn: tidytightwads)

Trung tâm chi phí (Cost Center)

Trung tâm chi phí - danh từ, trong tiếng Anh được dùng bởi cụm từ Cost Center.

Trung tâm chi phí là một bộ phận chức năng của tổ chức doanh nghiệp, không trực tiếp tạo ra lợi nhuận nhưng vẫn tốn chi phí để tổ chức để hoạt động. Các trung tâm chi phí chỉ đóng góp vào lợi nhuận của một công ty một cách gián tiếp, không giống như trung tâm lợi nhuận, đóng góp vào lợi nhuận trực tiếp thông qua các hành động của nó. 

Người quản lí trung tâm chi phí như bộ phận nhân sự và kế toán có trách nhiệm giữ chi phí  theo dòng hoặc dưới mức ngân sách. (Theo Investopedia)

Bản chất của trung tâm chi phí

Hoạt động đầu tư vào trung tâm chi phí không tạo ra doanh thu mà chỉ tạo ra cơ sở nền tảng để doanh nghiệp có doanh thu trong tương lai. Tất nhiên, mọi hoạt động đầu tư đều chỉ chi tiêu ngân sách nên các trung tâm đầu tư cũng thuộc trung tâm chi phí.

Để kiểm soát các trung tâm chi phí có thể lựa chọn các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động không có sự tham gia của kết quả mà chỉ có sự tham gia của phạm trù chi phí kinh doanh. 

Muốn vậy, vấn đề là phải tính được chi phí kinh doanh phát sinh tại từng trung tâm, chi phí. Để tính được chi phí kinh doanh phát sinh đến từng trung tâm chi phí thì cần có kiến thức tính chi phí kinh doanh. 

Theo phuơng thức quản trị truyền thống, các trung tâm chi phí cũng không tham gia bán hàng nên để đánh giá kết quả và hiệu quả hoạt động của trung tâm này người ta thường tìm đến kết quả trung gian khả dĩ có thể chấp nhận.

Muốn vậy, người ta tìm cách xác định giá nội bộ đối với các bán thành phẩm của doanh nghiệp. Theo giá nội bộ qui định, người ta xác định kết quả đóng góp của từng trung tâm chi phí căn cứ vào số lượng bán thành phẩm mà trung tâm đó tạo ra trong một thời kì cụ thể nhất định.

Ngày nay, cơ chế quản lí "đan xen" đã làm xuất hiện loại trung tâm có một phần doanh thu. Thực chất nhiệm vụ chủ yếu của các trung tâm này không tạo ra doanh thu nhưng để tận dụng các nguồn lực còn dư thừa doanh nghiệp khuyến khích các trung tâm này sản xuất hoặc tạo ra thêm sản phẩm/dịch vụ nên các trung tâm này cũng có doanh thu. 

Để kiểm soát các trung tâm này, cần tìm được các tiêu thức và thước đo thích hợp. Nếu không thể tìm được thước đo tốt hơn thì nên sử dụng tiêu chí kiểm soát ở trung tâm có một phần doanh thu giống như tiêu chí kiểm soát ở trung tâm chi phí.

Xét ở phương diện tổ chức cần giảm đến mức thấp nhất việc tổ chức các trung tâm kiểm soát có một phần doanh thu vì ở đó rất khó minh bạch các hoạt động có doanh thu và các hoạt động không có doanh thu.

Về cơ bản tiêu chí đánh giá kết quả và hiệu quả hoạt động của trung tâm có một phần doanh thu cũng nên được xây dựng giống như tiêu chí đánh giá kết quả và hiệu quả đối với các trung tâm chi phí.

Do đó, các trung tâm kiểm soát có một phần doanh thu cũng được quan niệm là trung tâm chi phí. (Theo Giáo trình Kiểm soát, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân)