Trò chơi con rết (Centipede Game) trong kinh tế học hành vi là gì? Ví dụ về trò chơi con rết

Hình minh họa (Nguồn: ytimg.com)

Trò chơi con rết (Centipede Game)

Khái niệm

Trò chơi con rết trong tiếng Anh là Centipede Game.

Trò chơi con rết là một trò chơi dạng mở rộng trong lí thuyết trò chơi, trong đó hai người chơi thay phiên nhau có cơ hội nhận được phần chia nhiều hơn của một lượng tiền tăng dần. 

Trò chơi được dàn xếp như sau nếu một người chơi chuyển số tiền cho đối thủ của mình thì người chơi sẽ nhận được một số tiền ít hơn số tiền anh ta giữ ban đầu. Trò chơi con rết kết thúc ngay khi người chơi nhận được số tiền lớn hơn còn người chơi kia nhận số tiền nhỏ hơn. Trò chơi có tổng số vòng được xác định trước và cả hai người chơi đều biết trước điều này.

Mặc dù không nổi tiếng như "Thế tiến thoái lưỡng nan của người tù" nhưng trò chơi con rết cũng làm nổi bật mâu thuẫn giữa lợi ích cá nhân và lợi ích chung mà mọi người phải đoạt lấy. Nó được giới thiệu lần đầu tiên bởi nhà tâm lí học Robert Rosenthal vào năm 1982. Nó có tên gọi là "Trò chơi con rết" là vì phiên bản gốc của nó bao gồm một dãy 100 vòng chơi.

Ví dụ về trò chơi con rết

Ví dụ, hãy xem xét phiên bản sau của trò chơi con rết có sự tham gia của hai người chơi, Jack và Jill. Trò chơi bắt đầu với tổng số tiền thưởng là $2. Jack đi trước và phải quyết định xem anh ta nên "lấy" tiền thưởng hay "bỏ qua". Nếu anh ta lấy thì sẽ nhận được $2 và Jill nhận được 0 đô la, nhưng nếu anh ta bỏ qua, quyết định "lấy" hay "bỏ qua" bây giờ được thực hiện bởi Jill. 

Tiền thưởng hiện tăng lên từ $2 lên $4; nếu Jill lấy, cô ấy nhận được $3 và Jack nhận được $1, nhưng nếu cô ấy bỏ qua, Jack sẽ quyết định xem nên "lấy" hay "bỏ qua". Nếu anh ấy bỏ qua, số tiền thưởng được tăng thêm từ $2 lên $6; nếu Jack lấy, anh ta sẽ nhận được $4, và Jill nhận được $2. Nếu anh ta bỏ qua và Jill nhận lượt thì số tiền thưởng tăng thêm từ $2 lên $8; nếu Jill lấy, Jack sẽ nhận được $3 đô la trong khi Jill được $5. 

Trò chơi tiếp tục trong vòng này với tổng số 100 vòng. Nếu cả hai người chơi luôn chọn "bỏ qua", mỗi người sẽ nhận được số tiền thưởng là $50 khi trò chơi kết thúc. Lưu ý rằng tiền được đóng góp bởi một bên thứ ba chứ không phải bởi một trong hai người chơi.

Lí thuyết trò chơi dự đoán điều gì? Sử dụng phương pháp qui nạp ngược, đó là quá trình suy luận ngược từ gốc của vấn đề, lí thuyết trò chơi đã dự đoán rằng Jack (hay người chơi đầu tiên) sẽ chọn "lấy" ở vòng đầu tiên và cả hai người chơi sẽ nhận được khoản tiền thưởng $1.

Tuy nhiên, trong các nghiên cứu thực nghiệm chỉ có một tỉ lệ rất nhỏ đối tượng chọn "lấy" ở vòng đầu tiên. Sự khác biệt này có thể có một số giải thích. Một lí do là một số người có lòng vị tha và muốn hợp tác với người chơi khác bằng cách luôn luôn chọn "bỏ qua", thay vì lấy số tiền lớn. 

Một lí do khác là mọi người có thể đơn giản là không có khả năng đưa ra lí luận mang tính suy diễn cần thiết để đưa ra lựa chọn hợp lí được dự báo bởi trạng thái cân bằng Nash.

Thực tế là có rất ít người lấy số tiền ngay từ vòng đầu tiên, điều này không quá ngạc nhiên bởi có sự so sánh giữa số lượng nhỏ của khoản tiền thưởng ban đầu với số tiền thưởng ngày càng tăng thêm khi trò chơi tiếp diễn.

(Tài liệu tham khảo: investopedia.com)