Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias) trong chứng khoán là gì? Đặc điểm và cách vượt qua

Thiên kiến xác nhận

Khái niệm

Thiên kiến xác nhận trong tiếng Anh là Confirmation Bias.

Thiên kiến xác nhận là một thuật ngữ từ lĩnh vực tâm lí học nhận thức mô tả cách mọi người ủng hộ một cách tự nhiên những thông tin xác nhận niềm tin trước đây của họ.

Các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính hành vi xác định rằng nguyên tắc cơ bản cho thiên kiên xác nhận có thể áp dụng cho các nhà đầu tư.

Các nhà đầu tư sẽ tìm kiếm thông tin xác nhận ý kiến hiện có và bỏ qua thông tin trái ngược với ý kiến của mình. Do đó các nhà đầu tư có thể làm lệch giá trị các quyết định đầu tư dựa trên xu hướng nhận thức của chính họ.

Đặc điểm của Thiên kiến xác nhận

Thiên kiến xác nhận có thể tạo ra vấn đề cho các nhà đầu tư.

Khi nghiên cứu một khoản đầu tư, ai đó có thể vô tình tìm kiếm thông tin hỗ trợ cho niềm tin của mình về khoản đầu tư đó nhưng lại không thấy thông tin thể hiện các thông tin trái ngược khác nhau.

Do đó, thiên kiến xác nhận có thể khiến các nhà đầu tư đưa ra quyết định sai lầm, cho dù đó là quyết định lựa chọn đầu tư hay thời điểm mua bán cổ phiếu.

Thiên kiến xác nhận ảnh hưởng đến nhận thức và việc ra quyết định trong tất cả các khía cạnh của cuộc sống và có thể khiến các nhà đầu tư đưa ra những lựa chọn không tối ưu.

Tỉm hiểu ý kiến khác nhau xung quanh có thể giúp khắc phục thiên kiến xác nhận và hỗ trợ nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

Hiện tượng này là nguồn gốc của sự tự tin thái quá của nhà đầu tư và giúp giải thích lí do tại sao giá tăng vẫn duy trì xu hướng tăng, và giá giảm vẫn duy trì xu hướng giảm bất kể điều gì đang xảy ra trên thị trường.

Thiên kiến xác nhận giúp giải thích lí do tại sao các nhà đầu tư không phải khi nào cũng luôn cư xử hợp lí và ủng hộ các lập luận rằng thị trường đang diễn ra không hiệu quả.

Ví dụ về Thiên kiến xác nhận

Giả sử một nhà đầu tư nghe tin đồn rằng một công ty đang trên bờ vực tuyên bố phá sản. Dựa trên thông tin này, nhà đầu tư xem xét bán cổ phiếu.

Khi họ lên mạng để đọc những tin tức mới nhất về công ty, họ chỉ đọc những câu chuyện xác nhận kịch bản phá sản có khả năng xảy ra và đã bỏ lỡ câu chuyện về một sản phẩm mới mà công ty vừa tung ra dự kiến sẽ hoạt động tốt và giúp tăng doanh số.

Thay vì nắm giữ cổ phiếu, nhà đầu tư bán nó với mức lỗ đáng kể ngay trước khi cổ phiếu quay đầu và tăng lên mức giá cao nhất mọi thời đại.

Vượt qua Thiên kiến xác nhận

Cách để vượt qua thiên kiến xác nhận là:

- Tìm kiếm những lời khuyên trái ngược: 

Khi một nhà đầu tư đã thu thập thông tin hỗ trợ ý kiến và niềm tin của họ về một khoản đầu tư cụ thể, họ nên tìm kiếm những ý tưởng trái ngược khác để thách thức quan điểm của họ.

Từ đó nhà đầu tư hãy lập một danh sách các ưu và nhược điểm của khoản đầu tư và đánh giá lại nó với một tâm thế khách quan hơn.

- Tránh các câu hỏi xác nhận: 

Nhà đầu tư không nên đặt câu hỏi xác nhận kết luận về một khoản đầu tư.

Ví dụ, nhờ vào việc tham khảo ý kiến người tư vấn, một nhà đầu tư muốn mua một cổ phiếu vì chỉ số P/E thấp.

Một cách tiếp cận tốt hơn là yêu cầu nhà tư vấn cung cấp thêm thông tin về cổ phiếu, từ đó có thể kết hợp các thông tin để đưa ra kết luận khách quan hơn.

 (Theo Investopedia)