Phương thức thanh toán quốc tế (International Payment Methods) trong ngoại thương là gì?

Hình minh họa (Nguồn: iContainers)

Phương thức thanh toán quốc tế (International Payment Methods) trong ngoại thương

Phương thức thanh toán quốc tế - danh từ, trong tiếng Anh gọi là International Payment Methods.

Điều khoản phương thức thanh toán là một bộ phận không thể thiếu cấu thành nên hợp đồng ngoại thương. Lựa chọn phương thức thanh toán sao cho thích hợp với từng thương vụ, mối quan hệ giữa các bên hợp đồng... là một yếu tố góp phần hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế.

Do thanh toán quốc tế trong ngoại thương là kết quả của hợp đồng mua bán, do đó, khái niệm theo nghĩa hẹp như sau: "Phương thức thanh toán quốc tế trong ngoại thương là toàn bộ quá trình, điều kiện qui định để người mua trả tiền và nhận hàng, còn người bán thì giao hàng và nhận tiền theo hợp đồng ngoại thương thông qua hệ thống ngân hàng phục vụ". (Theo Giáo trình Thanh toán quốc tế, NXB Thống kê)

Nội dung phương thức thanh toán quốc tế

Nội dung phương thức thanh toán quốc tế chính là các điều kiện qui định trong hợp đồng thương mại, theo đó, người mua trả tiền và nhận hàng, còn người bán thì giao hàng và thu tiền. Việc giao nhận hàng và thu, chi tiền thường không diễn ra đồng thời, mà là một quá trình.

Quá trình này kết thúc khi người mua đã trả tiền và nhận được hàng; còn người bán thì đa giao hàng và nhận được tiền.

Trên thực tế, điều kiện qui định để các bên giao nhận hàng hóa và chi trả tiền là rất đa dạng, do đó, tồn tại nhiều phương thức thanh toán quốc tế khác nhau, trong đó mỗi phương thức đều có ưu điểm và nhược điểm nhất định, thể hiện thành mâu thuẫn về quyền lợi và nghĩa vụ giữa người xuất khẩu và người nhập khẩu.

Tuy nhiên, việc lựa chọn phương thức nào cũng phải xuất phát từ yêu cầu của người xuất khẩu là thu tiền về nhanh, đầy đủ và từ yêu cầu của người nhập khẩu là mua được hàng hóa đúng số lượng, chất lượng và đúng hạn.

Việc lựa chọn phương thức thanh toán thích hợp phải được hai bên xuất khẩu và nhập khẩu bàn bạc thống nhất, ghi và hợp đồng ngoại thương.

Để hiểu được nội dung, đặc điểm và phân biệt được sự khác nhau giữa các phương thức, cách đơn giản nhất là phân tích rủi ro có thể xảy ra đối với người mua và người bán trong từng phương thức. 

Mức độ rủi ro trong từng phương thức phụ thuộc vào độ lệch thời gian tính từ thời điểm người mua trả tiền so với thời điểm người mua nhận được hàng hóa; hoặc từ thời điểm người bán giao hàng cho đến thời điểm nhận được tiền.

Biểu đồ sau cho thấy, phương thức thanh toán nào càng hấp dẫn nhà NK thì lại càng chứa đựng nhiều rủi ro cho nhà XK và ngược lại.

Biểu đồ thể hiện sự khác nhau giữa các phương thức thanh toán

(Theo Giáo trình Thanh toán quốc tế, NXB Thống kê)