Phái sinh ngoại hối (Foreign exchange derivative) là gì?

Hình minh họa

Phái sinh ngoại hối (Foreign exchange derivative)

Định nghĩa

Phái sinh ngoại hối còn gọi là phái sinh tiền tệ trong tiếng Anh là Foreign exchange derivative hay Currency derivative. Phái sinh ngoại hối có tên gọi đầy đủ là công cụ phái sinh ngoại hối.

Phái sinh ngoại hối là hợp đồng tài chính giữa người mua và người bán liên quan đến việc trao đổi hai loại tiền tệ vào một ngày trong tương lai theo một tỉ lệ nhất định. 

Lịch sử hình thành

- Xuất phát từ xu thế tự do hóa thương mại toàn cầu, nhu cầu giao thương hàng hóa của các nước trở nên phát triển hơn bao giờ hết, từ đó đã tạo nền tảng cho thị trường giao dịch ngoại hối ngày càng trở nên lớn mạnh với tính hiệu quả và qui mô giao dịch khổng lồ.

- Có thể thấy trên thị trường ngoại hối, tỉ giá giao dịch giữa các đồng tiền biến động khôn lường, để đáp ứng các yêu cầu của chủ thể tham gia thị trường, các công cụ phái sinh ngoại hối đã ra đời.

- Các công cụ phái sinh ngoại hối được tiến hành giao dịch với tài sản cơ sở là các đồng tiền khác nhau ở hai chiều của giao dịch.

Ví dụ

Có thể lấy ví dụ về trường hợp của một thương gia người Mỹ, anh ta sắp có khoản tiền thu bằng đồng EUR từ đối tác châu Âu trong tương lai, tuy nhiên do tỉ giá EUR/USD được dự đoán là sẽ biến động và sẽ ảnh hưởng xấu đến khoản USD của anh ta sau khi qui đổi khoản EUR thu được.

Lúc này, người thương gia sẽ sử dụng các công cụ phái sinh ngoại hối để bảo vệ mình, tỉ giá giao dịch EUR/USD sẽ ấn định trong hiện tại và dòng tiền EUR, USD sẽ được hai bên tham gia giao dịch trao đổi cho nhau khi đến hạn hợp đồng dựa trên tỉ giá này. Kết quả là số USD người thương gia thu về sẽ không chịu ảnh hưởng của tỉ giá tương lai.

- Các công cụ được sử dụng trên thị trường phái sinh ngoại hối có thể kể đến như hợp đồng kì hạn, quyền chọn, hợp đồng hoán đổi và hợp đồng tương lai.

Vai trò của phái sinh ngoại hối

- Ngày mới ra đời, các công cụ phái sinh ngoại hối chủ yếu hướng tới mục đích phòng ngừa rủi ro biến động tỉ giá. Các nhà xuất nhập khẩu là người đối mặt thường trực với rủi ro tỉ giá biến động do các khoản thu, chi ngoại tệ, điều này ảnh hưởng đến lợi nhuận sau cùng của họ.

- Khi những người tham gia thị trường tích lũy được những hiểu biết và kinh nghiệm nhất định, đó là lúc hành vi đầu cơ, đầu tư, kinh doanh chênh lệch lãi suất, điều chỉnh thời hạn dòng tiền ra, vào xuất hiện...

- Những người này sẽ dựa vào đánh giá, phân tích về xu hướng chuyển biến của tỉ giá trong tương lai để tiến hành giao dịch các công cụ phái sinh ngoại hối và tỉ suất sinh lời trong những trường hợp này là vô cùng lớn, thường gấp nhiều lần so với thị trường ngoại hối cơ sở; hoặc cũng có thể dựa vào sự không thống nhất của tỉ giá giao ngay và lãi suất của các đồng tiền tương ứng để tiến hành kinh doanh.

(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Thị trường tài chính và các định chế tài chính, NXB Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh; HDFC Securities)