Mô hình IS-LM (IS-LM Model) là gì? Đặc điểm và hạn chế

Ảnh minh họa. Nguồn: Econoblog101.

Mô hình IS-LM

Khái niệm

Mô hình IS-LM tiếng Anh là IS-LM Model.

Mô hình IS-LM, viết tắt của "Đầu tư - Tiết kiệm" (Investment - Savings) và "Sự ưa thích thanh khoản - Cung tiền tệ " (Liquidity preference - Money Supply), là mô hình kinh tế vĩ mô của Keynes cho thấy thị trường hàng hóa kinh tế (IS) tương tác với thị trường vốn vay hay còn gọi là thị trường tiền tệ (LM) như thế nào. 

Nó được biểu diễn dưới dạng biểu đồ trong đó các đường cong IS và LM giao nhau để hiển thị trạng thái cân bằng ngắn hạn giữa lãi suất và sản lượng kinh tế.

Đặc điểm của Mô hình IS-LM

Ba biến ngoại sinh quan trọng - tức là các biến bên ngoài - trong mô hình IS-LM là tính thanh khoản, đầu tư và tiêu dùng. Theo lí thuyết, tính thanh khoản được xác định bởi qui mô và vận tốc của cung tiền. Mức đầu tư và tiêu dùng được xác định bởi các quyết định cận biên của từng tác nhân.

Biểu đồ IS-LM chỉ ra mối quan hệ giữa sản lượng kinh tế (hoặc GDP) và lãi suất. Toàn bộ nền kinh tế được đơn giản hoá chỉ còn hai thị trường, thị trường sản xuất và thị trường tiền tệ, và đặc điểm cung và cầu tương ứng của chúng đẩy nền kinh tế về điểm cân bằng.

Biểu đồ IS-LM bao gồm hai đường cong, IS và LM. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), hoặc (Y), được đặt trên trục ngang, tăng dần sang phải. Lãi suất (i hoặc R) tạo thành trục dọc. 

Đường IS mô tả tập hợp tất cả các mức lãi suất và sản lượng (GDP) mà tại đó tổng đầu tư (I) bằng tổng tiết kiệm (S). Ở mức lãi suất đầu tư thấp hơn, có nghĩa là tổng sản lượng (GDP) nhiều hơn nên đường IS dốc xuống và sang phải. 

Đường LM mô tả tập hợp tất cả các mức thu nhập (GDP) và lãi suất mà tại đó cung tiền bằng với cầu. Đường LM dốc lên vì mức thu nhập (GDP) cao hơn làm tăng nhu cầu giữ tiền cho các giao dịch, đòi hỏi lãi suất cao hơn để giữ cung tiền và cầu thanh khoản ở trạng thái cân bằng.

Giao điểm của đường cong IS và LM cho thấy điểm cân bằng của lãi suất và sản lượng khi thị trường tiền tệ và nền kinh tế thực sự cân bằng. Sự thay đổi vị trí và hình dạng của đường cong IS và LM, thể hiện sự thay đổi sự ưa thích thanh khoản, đầu tư và tiêu dùng, làm thay đổi mức cân bằng của thu nhập và lãi suất.

Hạn chế của Mô hình IS-LM

Nhiều nhà kinh tế, bao gồm nhiều nhà kinh tế học trường phái Keynes, phản đối mô hình IS-LM vì những giả định đơn giản và không thực tế về kinh tế vĩ mô. Mô hình này sau đó đã được sửa đổi thành mô hình IS-LM "mới" hoặc "tối ưu hóa".

Mô hình này là một công cụ chính sách hạn chế, vì nó không thể giải thích chính sách thuế hoặc chính sách chi tiêu của chính phủ nên được xây dựng cụ thể như thế nào. Điều này hạn chế đáng kể chức năng của mô hình IS-LM. Mô hình này cũng dã bỏ qua lạm phát, kì vọng hợp lí hoặc thị trường quốc tế, sự hình thành vốn và năng suất lao động.

(Theo Investopedia)