Lối sống đô thị (Urbanism) là gì? Quan điểm về lối sống đô thị

Hình minh họa (Nguồn: flickr)

Lối sống đô thị (Urbanism)

Lối sống đô thị - danh từ, trong tiếng Anh được gọi là Urbanism.

Lối sống đô thị là khái niệm dùng để chỉ các khuôn mẫu hành vi, ứng xử của các cá nhân, các nhóm xã hội trong hoàn cảnh, điều kiện sống, tình huống cụ thể diễn ra ở đô thị. Các khuôn mẫu ứng xử đặc trưng cho mỗi nhóm xã hội như vậy, không phải là cái gì khác mà chính là một yếu tố của văn hóa. 

Lối sống đô thị là một chủ đề nghiên cứu lớn trong xã hội học đô thị. Nó vừa là một vấn đề lí thuyết, vừa là vấn đề nghiên cứu ứng dụng thực tiễn. (Theo Giáo trình Xã hội học Đô thị, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội)

Quan điểm về lối sống đô thị của trường phái Chicago

Luis Wirth - nhà xã hội học đô thị người Mỹ thuộc trường phái Chicago từ những năm 30 của thế kỉ XX đã nêu định nghĩa về lối sống đô thị như là các khuôn mẫu của văn hóa và cấu trúc xã hội, đặc trưng ở các đô thị và khác căn bản với văn hóa của các cộng đồng nông thôn. Những đặc trưng của lối sống đô thị hiện đại do Wirth đưa ra cho đến nay vẫn được nhiều nhà xã hội học xem như là những phân tích rất có giá trị.

Theo Wirth, người dân đô thị tiếp xúc với nhau trong các vai trò đã bị cắt rời, không phải trong những quan hệ có liên quan đến toàn bộ con người. Họ có những công việc chuyên môn hóa cao. Những biểu tượng, vai trò, công việc và đặc biệt địa vị xã hội của họ là cực kì quan trọng. Những cơ chế kiểm soát xã hội chính thức là quan trọng hơn những cơ chế không chính thức. Các nhóm thân tộc và và gia đình giữ vai trò kém quan trọng hơn trong đời sống đô thị, đặc biệt là ở các đô thị lớn. 

Trong điều kiện như vậy, người dân ở các đô thị có thể rơi vào tình trạng thiếu chuẩn mực, khi họ không bằng lòng, không chấp nhận các chuẩn mực chung về một hành vi đúng đắn, thậm chí chế giễu và bỏ qua nó. 

Đời sống đô thị qua lăng kính của Wirth hiện lên những con người ẩn danh, tách biệt khỏi những người xung quanh, và nếu có liên quan đến những người khác thì chủ yếu là để tăng tối đa lợi ích kinh tế cá nhân của họ. 

Những quan điểm tiêu cực về lối sống đô thị của trường phái Chicago sau này đã bị phê phán gay gắt. Một số học giả cho rằng những đặc điểm mà Wirth gắn với lối sống đô thị trong thực tế chỉ đúng với một số đô thị lớn. Một số khác lại nhấn mạnh rằng những điểm này bắt nguồn không nhiều từ môi trường đô thị mà chính là từ những nét đặc biệt của lối sống hiện đại nói chung. (Theo Giáo trình Xã hội học Đô thị, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội)