Lí thuyết quyết định (Decision Theory) trong kinh tế học hành vi là gì?

Hình minh họa

Lí thuyết quyết định

Khái niệm

Lí thuyết quyết định trong tiếng Anh là Decision Theory.

Lí thuyết quyết định là một cách tiếp cận liên ngành để thu được các quyết định có lợi nhất trong bối cảnh có nhiều điều kiện không chắc chắn.

Lí thuyết quyết định kết hợp tâm lí học, thống kê, triết học và toán học để phân tích quá trình ra quyết định. Lí thuyết quyết định có liên quan chặt chẽ với lí thuyết trò chơi và được nghiên cứu trong bối cảnh hiểu biết và nhận thức được những hoạt động và quyết định làm cơ sở cho các hoạt động như đấu giá và marketing.

Có ba lĩnh vực chính trong lí thuyết quyết định. Mỗi lĩnh vực nghiên cứu một loại quyết định khác nhau, bao gồm: 

- Lí thuyết quyết định mô tả: xem xét cách những người phi lí trí đưa ra quyết định.

- Lí thuyết quyết định đề xuất: cố gắng cung cấp hướng dẫn cho mỗi người để đưa ra được quyết định tốt nhất trong các điều kiện không chắc chắn.

- Lí thuyết quyết định chuẩn tắc: cung cấp hướng dẫn để đưa ra quyết định trong một tập hợp các giá trị.

Khuôn khổ của lí thuyết quyết định thường xem xét đến ba kiểu quyết định khác nhau: 

- Các quyết định dưới điều kiện chắc chắn: người cần quyết định có được rất nhiều thông tin và do đó anh ta thấy rõ quyết định mình nên đưa ra

- Các quyết định đưới điều kiện không chắc chắn: phân tích các biến đã biết và chưa biết; dẫn đến quyết định có xác suất tốt nhất

- Các quyết định trong các điều kiện xung đột: một cách tiếp cận mang tính phản ứng bao gồm việc dự đoán các hậu quả tiềm tàng có thể xảy ra do quyết định, trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.

Lí thuyết quyết định trong thế tiến thoái lưỡng nan của người tù

Một ví dụ phổ biến về lí thuyết quyết định bắt nguồn từ thế tiến thoái lưỡng nan của người tù: một tình huống mà hai cá nhân phải đưa ra quyết định dưới điều kiện không chắc chắn, do kết quả có thể xảy ra không chỉ phụ thuộc vào quyết định của một cá nhân, mà còn dựa trên quyết định của người còn lại.

Vì cả hai bên đều không biết người kia sẽ làm gì, điều này dẫn đến một tập hợp các quyết định không chắc chắn. Trong khi các mô hình toán học và mô hình thống kê xác định quyết định tối ưu là gì, tâm lí học và triết học chỉ ra các yếu tố hành vi của con người để đề xuất kết quả khả dĩ nhất.

(Theo investopedia)