Khả năng nhượng quyền (Franchisability) là gì? Các tiêu chí đánh giá khả năng nhượng quyền

Hình minh họa. Nguồn: ApplePie Capital

Khả năng nhượng quyền

Khái niệm

Khả năng nhượng quyền trong tiếng Anh là Franchisability.

Khả năng nhượng quyền là những tiêu chí để xác định xem việc nhượng quyền có phù hợp với các mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp trong tương lai hay không. 

Đánh giá khả năng nhượng quyền

Việc đánh giá khả năng nhượng quyền của doanh nghiệp có thể căn cứ vào những tiêu thức sau:

Sự tin cậy

Để có thể nhượng quyền thương mại, một doanh nghiệp phải chứng tỏ được doanh nghiệp mình đáng tin cậy trong mắt của các bên nhận quyền tiềm năng. Sự tin cậy nào có thể được phản ánh thông qua qui mô, số lượng các chi nhánh đơn vị thành viên, thời gian hoạt động, uy tín của doanh nghiệp và sản phẩm đối với khách hàng, trình độ quản trị doanh nghiệp,...

Sự khác biệt

Doanh nghiệp phải chứng tỏ mình có sự khác biệt đối với các đối thủ nhượng quyền khác thông qua sự khác biệt về sản phẩm và dịch vụ, sự khác biệt về chi phí đầu tư, chiến lược marketing hay sự khác biệt về các phân đoạn thị trường,...

Khả năng chuyển giao tri thức

Để có thể nhượng quyền, doanh nghiệp phải đảm bảo được đối tượng nhượng quyền của doanh nghiệp mình có thể được chuyển giao cho các bên nhận quyền tiềm năng trong một thời gian nhất định. Nếu các tri thức này quá phức tạp hoặc tốn quá nhiều thời gian để chuyển giao thì việc nhượng quyền khó có thể xảy ra. 

Khả năng thích nghi

Nếu một đối tượng nhượng quyền tỏ ra khó hoặc không thích nghi được với thị trường mới do sự khác biệt về văn hóa, thói quen tiêu dùng, sở thích của khách hàng, qui định của luật pháp hay thời gian,... thì sẽ khó hoặc không thể nhượng quyền được, hoặc nếu có thì sẽ có thể tiến hành trên một phạm vi địa lí hẹp.

Sự thành công của nguyên mẫu

Một nguyên mẫu thành công sẽ là một minh chứng cho khả năng nhượng quyền của doanh nghiệp, và cũng là công cụ để doanh nghiệp tiến hành đào tạo bên nhận quyền sau này. 

Các hệ thống được tài liệu hóa

Trong doanh nghiệp có nhiều hệ thống khác nhau cùng hoạt động trong một hệ thống chung là toàn bộ doanh nghiệp. Để có thể nhượng quyền, một yêu cầu cơ bản đối với doanh nghiệp là các hệ thống này phải được tài liệu hóa để có thể thông tin chúng được dễ dàng dến cho các bên nhận quyền. 

Nói cách khác, bên nhận quyền cần dẫn chứng bằng tài liệu các chính sách, kế hoạch, thủ tục, qui cách, thông lệ kinh doanh,... của mình để các bên nhận quyền có thể dễ dàng tiếp cận. Việc tài liệu hóa có thể được thực hiện bằng các tài liệu hướng dẫn dạng văn bản và/hoặc các module đào tạo dạng chương trình máy tính. 

Khả năng thanh toán cho bên nhận quyền

Được phản ánh thông qua chi phí để bắt đầu việc kinh doanh nhượng quyền đối với bên nhận quyền. Chi phí này phải ở mức chấp nhận được đối với bên nhận quyền. 

Tỉ lệ lợi nhuận trên vốn đầu tư (ROI)

Một hợp đồng nhượng quyền phải chứng tỏ khả năng sinh lợi cho cả bên nhượng quyền và bên nhận quyền. ROI thường được xác định bằng một tỉ lệ phần trăm nhất định trên vốn đầu tư trong một khoảng thời gian hoạt động nhất định của mô hình nhượng quyền thương mại.

Các xu hướng và điều kiện của thị trường

Đây là những yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến kế hoạch dài hạn của doanh nghiệp, do đó nó có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nhượng quyền của doanh nghiệp. Thị trường có tiếp tục tăng trưởng không, sản phẩm hiện tại có tiếp tục thông dụng trong những năm tới không, các đổi thủ cạnh tranh hoạt động như thế nào, Internet có ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động của doanh nghiệp,... là những câu hỏi liên quan đế sự biến động của môi trường kinh doanh mà doanh nghiệp cần quan tâm khi đánh giá khả năng nhượng quyền của doanh nghiệp mình. 

Vốn và quyền lực

Doanh nghiệp cần một lượng vốn và nguồn lực nhất định để triển khai hoạt động nhượng quyền. Qui mô của lượng vốn và nguồn lực này phụ thuộc vào qui mô hoạt động nhượng quyền mà doanh nghiệp dự định tiến hành.

Cam kết duy trì các mối quan hệ

Một trong những yếu tố cơ bản quyết định sự thành công của một hoạt động nhượng quyền thương mại là việc duy trì mối quan hệ tốt đẹp và lâu dài giữa hai bên đối tác, trong đó bên nhượng quyền phải giữ vai trò chủ động. 

Việc duy trì mối quan hệ này giúp cho hoạt động của cả hai bên có hiệu quả hơn, đặc biệt là trong việc giới thiệu những cải tiến hay thay đổi trong hệ thống, khuyến khích hoạt động của bên nhận quyền để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ phù hợp cho khách hàng. 

Khả năng quản trị

Khả năng quản trị doanh nghiệp là một trong các yếu tố quyết định sự thành công của một hoạt động nhượng quyền, thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau như quản trị vốn, quản trị nhân sự, marketing, quản trị bán hàng, quản trị hệ thống nhiều đơn vị,...

(Theo Giáo trình Kinh doanh thương mại, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân)