Hết thời lao động giá rẻ, Việt Nam phải làm gì để tăng trưởng?

Kinh nghiệm Nhật Bản trong giai đoạn phát triển cao độ (1955 - 1973) cho thấy tích lũy tư bản và cải tiến công nghệ đều quan trọng và có tác dụng hỗ trợ, kích thích lẫn nhau. Tuy nhiên, cải cách thể chế sẽ làm cho việc sử dụng vốn và các yếu tố sản xuất khác có hiệu quả hơn từ đó năng suất lao động sẽ tăng.

Lợi thế của kinh tế Việt Nam giai đoạn trước là lao động giá rẻ, tuy nhiên theo quá trình phát triển, tiền lương tăng, lao động rẻ đã hết.

"Khi đó, chúng ta buộc phải chuyển dịch cơ cấu công nghiệp lên khu vực mang lại giá trị gia tăng cao hơn, có hàm lượng công nghệ, tư bản cao hoặc lao động trình độ cao. Nếu thất bại trong việc chuyển dịch này các nước này sẽ rơi vào bẫy thu nhập trung bình", GS. Trần Văn Thọ cho hay.

Để tránh bẫy thu nhập trung bình Việt Nam cần có các chính sách công nghiệp khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào các khu vực có giá trị gia tăng cao, và nỗ lực trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. 

Đồng quan điểm, GS Kenichi Ohno, Viện nghiên cứu chính sách quốc gia Nhật Bản (GRIPS) cũng chỉ ra các vấn đề của còn tồn tại của nền kinh tế Việt Nam là tăng trưởng đang chậm lại quá sớm khi thu nhập mới ở mức trung bình; Phụ thuộc nhiều vào FDI để xuất khẩu, công nghệ và chuyển đổi cơ cấu kinh tế.

Bên cạnh đó, sự tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của doanh nghiệp Việt Nam còn mờ nhạt, chậm trong việc xây dựng hệ thống giao thông hiện đại, đặc biệt là mạng lưới đường sắt đô thị....Thiếu kỹ sư, nhà đổi mới và nhà khoa học có tay nghề cao; Năng suất lao động và TFP ở mức trung bình.

“Để đối phó với những vấn đề này, Việt Nam cần nâng cao năng lực lãnh đạo quốc gia và các nhà kỹ trị kinh tế. Cần tích cực thúc đẩy công nghệ, đổi mới sáng tạo và giảm sự quan liêu của bộ máy hành chính”, GS Kenichi Ohno khuyến nghị.