Hàng triệu liều vắc xin COVID-19 trên khắp thế giới sắp hết hạn sử dụng

Theo Wasington Post, tại một cơ sở bảo quản vắc xin của Hà Lan ở Leiden, có khoảng hơn 90 hộp vắc xin AstraZeneca trị giá hàng nghìn USD sẽ hết hạn trong tháng 8.

Ông Dennis Mook-Kanamori, bác sĩ tại Trung tâm Y tế Đại học Leiden, người vẫn hàng ngày sử dụng số vắc xin trên phục vụ tiêm chủng, việc chứng kiến hàng nghìn liều vắc xin sắp hết hạn thật khó khăn.

Tuy nhiên, điều khiến ông thật sự thấy bất bình chính là việc Chính phủ Hà Lan quyết định để cho số vắc xin này hết hạn thay vì chuyển ra nước ngoài cho các khu vực đang cần.

Tình trạng này cũng đang diễn ra đối với hàng triệu lô vắc xin trong các tủ đông trên khắp thế giới. Khi vắc xin được phát triển và sản xuất với tốc độ kỷ lục, nhiều lô hàng đã không kịp sử dụng trước khi chúng bị hết hạn.

Trong thời điểm nhu cầu tiêm chủng đang chậm lại ở các quốc gia giàu có như Hà Lan, ngày càng có nhiều lô vắc xin COVID-19 rơi vào tình trạng sắp hết hạn và phải bỏ đi.

Vào tháng 7, ông Mook-Kanamori cùng các đồng nghiệp đã phải vứt bỏ 600 liều vắc xin. Đến cuối tháng 8, con số này sẽ tăng thêm 8.000 liều vắc xin. Trong trường hợp không có gì thay đổi, đến tháng 10, tất cả 10.000 liều vắc xin trong các tủ đông tại Leiden sẽ bị vứt bỏ. Các bác sĩ ước tính có thể có 200.000 liều vắc xin AstraZeneca ở Hà Lan phải chịu số phận tương tự.

Trong khi đó, phần lớn thế giới vẫn chưa có đủ lượng vắc xin để tiến hành tiêm chủng cho các đối tượng dễ bị tổn thương do COVID-19. Trên khắp châu Phi, tính đến cuối tháng 7, chỉ có khoảng 2,2% người dân đã được tiêm ít nhất một liều vắc xin, trong khi Hà Lan đã tiêm xong cho hơn một nửa dân số.

Tại Isreal, khoảng 80.000 liều Pfizer/BioNTech sắp hết hạn đã được chính phủ tiêu hủy vào cuối tháng 7. Tương tự, Ba Lan cũng đã xử lý 73.000 liều vắc xin từ nhiều nhà sản xuất khác nhau và Slovakia cũng trả lại Nga 160.000 liều Sputnik V chuẩn bị hết hạn.

Tại Mỹ, chỉ tính riêng bang North Carolina, ước tính đã có khoảng 800.000 liều vắc xin sắp hết hạn sử dụng. Trên cả nước, ước tính tổng số liều vắc xin đã hết hạn hoặc sắp hết hạn lên đến hàng triệu.

Giả sử mỗi liều vắc xin có giá trung bình là 20 USD, số tiền lãng phí thậm chí đã lên hàng chục triệu USD, thậm chí còn nhiều hơn. Trong khi đó, cái giá phải trả cho sức khỏe của con người còn cao hơn gấp bội.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đến ngày 9/8, đã có gần 470.000 liều vắc xin từ các nhà sản xuất khác nhau đã hết hạn ở châu Phi.

Cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc cho biết các quốc gia cần đảm bảo tỷ lệ vắc xin lãng phí luôn dưới mức 1%. Trong khi đó, dữ liệu do Liên minh vắc xin toàn cầu Gavi tổng hợp cho thấy tình trạng lãng phí vắc xin COVID-19 có thể lên mức 10% hoặc cao hơn.

Giải thích về vấn đề này, ông Richard Mihigo, thành viên WHO phụ trách điều phối tiêm chủng và phát triển vắc xin tại châu Phi, cho biết: “Hầu hết vắc xin đều có thời gian sử dụng tương đối ngắn".

Tương tự, ông Jesse Goodman, chuyên gia tại Trường Y khoa Georgetown, nhận định vắc xin thường bị biến chất nhanh hơn so với các loại dược phẩm khác, vốn có thể bảo quản hàng năm trời.

Các loại vắc xin khi cất trữ lâu ngày “có thể không tạo ra phản ứng miễn dịch như ban đầu. Lúc đó, từ khả năng bảo vệ của vắc xin cũng suy yếu”, ông Goodman cho biết.

Đặc biệt, đối với các loại vắc xin sử dụng công nghệ ARN thông tin (mRNA), chẳng hạn như của Pfizer/BioNTech và Moderna, lại càng thiếu ổn định hơn nếu để lâu.

Trong khi đó, vào tháng 7, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Mỹ đã gia hạn thời hạn sử dụng cho vắc xin của Johnson & Johnson ở Mỹ từ 4,5 tháng lên thành 6 tháng.

Đại diện Quỹ đầu tư trực tiếp Nga (RDIF) cho biết dự kiến sẽ tăng thời hạn sử dụng vắc xin Sputnik V từ 6 tháng đến một năm.

Một số chuyên gia hy vọng rằng các thỏa thuận song phương và cơ chế phân phối của Liên Hợp Quốc - COVAX - sẽ giúp chuyển các liều vắc xin đến nơi cần trước khi quá hạn.