Giá trị Shapley (Shapley Value) là gì? Đặc điểm và ví dụ

Giá trị Shapley

Khái niệm

Giá trị Shapley trong tiếng Anh là Shapley Value.

Trong lí thuyết trò chơi, giá trị Shapley là một giải pháp phân phối cả lợi nhuận và chi phí một cách công bằng cho nhiều người chơi.

Lí thuyết trò chơi có giả định là hai hoặc nhiều người chơi (hoặc hai hay nhiều nhân tố) tham gia vào một chiến lược để đạt được một kết quả hay phần thưởng mong muốn. 

Giá trị Shapley thường chủ yếu áp dụng trong các tình huống ở đó đóng góp của mỗi người chơi là không đồng đều và các người chơi hợp tác với nhau để có được lợi nhuận hay phần thưởng.   

Giá trị Shapley đảm bảo mỗi người chơi thu được nhiều phần thưởng nhất hoặc nhiều hơn khi họ hoạt động độc lập. 

Giá trị thu được là tối quan trọng trong lí thuyết trò chơi vì nếu không có yếu tố khuyến khích nào, các người chơi sẽ hoạt động riêng lẻ thay vì cộng tác với nhau. 

Giá trị Shapely được đặt theo tên của người sáng lập ra - Lloyd Shapley, giá trị Shapley có nhiều ứng dụng trong kinh doanh, máy học (machine learning) và tiếp thị trực tuyến.     

Đặc điểm Giá trị Shapley 

Về cơ bản, giá trị Shapley là giá trị trung bình đóng góp biên dự kiến của một người chơi sau khi đã xem xét tất cả các cách kết hợp. Dù giá trị Shapley không hoàn hảo, nó đã được chứng minh là một cách tiếp cận khá công bằng khi phân bổ giá trị.   

Giá trị Shapley giúp xác định mức phần thưởng cho tất cả người chơi khi đóng góp của các người chơi không giống nhau. 

Giá trị Shapley có nhiều ứng dụng khác nhau, có thể thay người chơi thành những yếu tố cần thiết để đạt được một kết quả hoặc phần thưởng mong muốn. 

Trên lí thuyết, "người chơi" có thể là một sản phẩm được bán trong cửa hàng, một mặt hàng trong thực đơn nhà hàng, một bên bị thương trong một vụ tai nạn ô tô hoặc một nhóm những người chơi sổ số.

Giá trị Shapley có thể được áp dụng trong các mô hình kinh tế, trong việc phân phối các dòng sản phẩm, các mô hình thị trường hỗn hợp và trong tính toán thiệt hại.

Mặc dù phương pháp giá trị Shapely có thể xác định các giá trị cho các yếu tố khác nhau một cách công bằng, các phép ước lượng đẻ xác định các giá trị có thể có sai sót.  

Ví dụ về cách ứng dụng Giá trị Shapley 

Một ví dụ về giá trị Shapley trong thực tế là xây dựng sân bay. Một sân bay cần được xây dựng sao cho phù hợp với nhiều loại máy bay đòi hỏi chiều dài đường băng khác nhau. 

Vấn đề ở đây là làm thế nào để phân phối chi phí sân bay cho tất cả các người chơi hay các loại máy bay một cách công bằng. 

Giải pháp đơn giản nhất là phân bổ chi phí biên của mỗi chiều dài đường băng cần thiết sao cho đáp ứng chiều dài đường bang tối thiểu của tất cả các loại máy.

Vì vậy, các loại máy bay yêu cầu đường băng ngắn hơn sẽ phải trả ít hơn, và những loại máy bay yêu cầu đường băng dài hơn sẽ trả nhiều tiền hơn. 

Tuy nhiên, việc này có thể dẫn đến một số người chơi không chịu trả thêm tiền hay họ có thể không hợp tác.    

Giá trị Shapley trong tiếp thị

Giá trị Shapley cùng được áp dụng rất nhiều trong phân tích tiếp thị. Một công ty bán sản phẩm trên trang web của họ sẽ có các điểm tiếp cận (touchpoint) khác nhau, hay là các cách thức để thúc đẩy tiếp cận khách hàng và mua sản phẩm của công ty. 

Ví dụ một công ty có các  kênh tiếp thị để thu hút khách hàng tiềm năng là qua các phương tiện truyền thông xã hội, quảng cáo có trả phí và các chiến dịch tiếp thị qua email. 

Khi áp dụng giá trị Shapley trong kịch bản trên, mỗi kênh tiếp thị là một "người chơi" và "phần thưởng" sẽ là việc khách hàng mua sản phẩm. 

Bằng cách chỉ định giá trị cho từng kênh tiếp thị, phương pháp giá trị Shapely có thể giúp công ty xác định kênh tiếp thị nào có giao dịch mua hàng trực tuyến cao nhất.   

(Theo Investopedia)