Bố trí mặt bằng sản xuất (Plant Layout) là gì? Chỉ tiêu và nguyên tắc

Bố trí mặt bằng sản xuất (tiếng Anh: Plant Layout) trong doanh nghiệp là quá trình tổ chức, sắp xếp, định dạng về mặt không gian máy móc thiết bị, các khu vực làm việc và các bộ phận phục vụ sản xuất và cung cấp dịch vụ.

27-09-2019

Hình minh hoạ (Nguồn: hbmpharma)

Bố trí mặt bằng sản xuất trong doanh nghiệp

Khái niệm

Bố trí mặt bằng sản xuất trong tiếng Anh được gọi là plant layout.

Bố trí mặt bằng sản xuất trong doanh nghiệp là quá trình tổ chức, sắp xếp, định dạng về mặt không gian máy móc thiết bị, các khu vực làm việc và các bộ phận phục vụ sản xuất và cung cấp dịch vụ.

Việc bố trí mặt bằng sản xuất không chỉ áp dụng đối với các doanh nghiệp xây dựng mới mà bao gồm những doanh nghiệp thay đổi qui mô sản xuất, thay đổi thiết kế sản phẩm hay qui trình công nghệ sản xuất sản phẩm mới hoặc thậm chí cách bố trí hiện tại không hợp lí cần điều chỉnh lại.

Chỉ tiêu

Một cách bố trí mặt bằng tốt sẽ đạt được phần lớn các chỉ tiêu sau đây:

- Tối thiểu hoá chi phí vận chuyển nguyên vật liệu và sản phẩm

- Loại bỏ những lãng phí hay di chuyển dư thừa không cần thiết giữa các bộ phận, các nhân viên

- Thuận tiện cho việc tiếp nhận, vận chuyển nguyên vật liệu, đóng gói, dự trữ và giao hàng

- Sử dụng không gian có hiệu quả

- Giảm thiểu những công đoạn làm ảnh hưởng, gây ách tắc đến quá trình sản xuất và cung ứng dịch vụ

- Tuân thủ các qui định về phòng chống cháy nổ, điều kiện ánh sáng, thông gió, chống rung, ồn, bụi... đảm bảo an toàn và an ninh cho nhân viên khi làm việc

- Tạo sự dễ dàng, thuận tiện cho kiểm tra, kiểm soát các hoạt động

- Tạo điều kiện thuận lợi trong giao dịch và liên lạc

- Có tính linh hoạt cao để thích ứng với những thay đổi…

Nguyên tắc

Vì vậy sắp xếp bố trí mặt bằng sản xuất phải tuân thủ một số nguyên tắc sau:

- Tuân thủ qui trình công nghệ sản xuất

Thứ tự các bộ phận được sắp xếp theo trình tự của qui trình công nghệ sản xuất sản phẩm; sản phẩm đi qua bộ phận nào trước thì bộ phận đó nên đặt gần kho nguyên liệu.

Bộ phận cuối cùng mà sản phẩm đi qua nên đặt gần kho thành phẩm như vậy sẽ giảm được thời gian và khoảng cách di chuyển. Hai bộ phận có quan hệ trực tiếp trao đổi sản phẩm lẫn nhau nên bố trí đặt cạnh nhau.

Để thuận lợi cho việc vận chuyển, kho nguyên liệu và kho thành phẩm thường được bố trí gần đường giao thông chính bên ngoài doanh nghiệp.

- Đảm bảo khả năng mở rộng sản xuất

Qui luật phát triển thường dẫn đến tăng sản lượng sản xuất hoặc đa dạng hóa sản phẩm bằng cách đưa vào sản xuất thêm các loại sản phẩm khác, doanh nghiệp sau một thời gian hoạt động thường có nhu cầu mở rộng mặt bằng sản xuất.

Vì vậy ngay từ khi chọn địa điểm và bố trí mặt bằng sản xuất phải dự kiến có khả năng mở rộng trong tương lai.

- Đảm bảo an toàn cho sản xuất và người lao động

Khi bố trí mặt bằng đòi hỏi phải tính đến các yếu tố về an toàn cho người lao động, máy móc thiết bị, đảm bảo chất lượng sản phẩm và tạo ra một môi trường làm việc thuận lợi cho người lao động.

Mọi qui định về chống ồn, bụi, chống rung, chống nóng, chống cháy nổ... phải được tuân thủ.

Trong thiết kế mặt bằng phải đảm bảo khả năng thông gió và chiếu sáng tự nhiên, các bộ phận sinh ra nhiều bụi, khói, hơI độc, bức xạ có hại... phải được bố trí thành khu riêng biệt và không được bố trí gần sát khu vực có dân cư.

Các kho chứa vật liệu dễ cháy dễ nổ phải bố trí xa khu vực sản xuất, và phải có trang bị các thiết bị an toàn phòng chữa cháy nổ. Những thiết bị gây ra rung động lớn có thể ảnh hưởng đến các thiết bị khác không nên đặt cạnh các thiết bị có giá trị lớn...

- Tận dụng hợp lí không gian và diện tích mặt bằng

Sử dụng tối đa diện tích mặt bằng hiện có sẽ giúp cho doanh nghiệp giảm được chi phí thuê mặt bằng. Điều này không chỉ áp dụng đối với diện tích sản xuất mà còn áp dụng cả đối với diện tích kho hàng.

Việc tận dụng tối đa diện tích không chỉ đề cập đến diện tích mặt sàn tính theo m2 mà còn tính cả đến không gian hiện có. Trong nhiều nhà máy, ngày nay đã sử dụng những giá đỡ trên cao để tận dụng diện tích mặt bằng.

- Đảm bảo tính linh hoạt của hệ thống

Bố trí mặt bằng phải xét đến khả năng thay đổi với chi phí thấp nhất không làm ảnh hưởng đến quá trình sản xuất - kinh doanh.

- Tránh hay giảm thiểu trường hợp dòng di chuyển nguyên vật liệu đi ngược chiều

Vận chuyển ngược chiều không những làm tăng cự li vận chuyển mà còn gây ùn tắc ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất - kinh doanh.

(Tài liệu tham khảo: Quản trị tác nghiệp, Trung tâm đào tạo từ xa, ĐH Kinh tế Quốc dân)

Ra quyết định dưới điều kiện không chắc chắn (Decision Making under Uncertainty) là gì?